LỊCH SỬ NHÌN TỪ PHÒNG CẤP CỨU
Nhìn chung, lịch sử là hòa bình điểm xuyết chiến tranh, không phải chiến
tranh điểm xuyết hòa bình. Vấn đề ở đây là con người chúng ta dễ rơi vào
lối duy nghiệm dựa trên giá trị sẵn có
, theo đó những gì nổi bật lại bị
nhầm tưởng là giá trị thống kê, và sự nổi bật cùng với hiệu ứng cảm xúc của
một sự kiện khiến chúng ta nghĩ rằng sự kiện đó diễn ra thường xuyên trong
khi thực tế lại không phải như vậy. Điều này giúp chúng ta thông thái và
thận trọng trong đời sống hằng ngày, buộc chúng ta phải bổ sung một tầng
bảo vệ, nhưng nó không giúp gì nhiều trong quá trình học tập.
Bởi lẽ, khi đọc lịch sử về các vấn đề quốc tế, có thể bạn sẽ rơi vào ảo tưởng
rằng lịch sử hầu hết là chiến tranh, rằng các nhà nước lúc nào cũng thích
đánh nhau, bất cứ khi nào có cơ hội, và rằng các bên chỉ hợp tác khi cần
hình thành một liên minh “chiến lược” nhằm chống lại một mối nguy hại
chung, hoặc sáp nhập lại trong một cấu trúc quan liêu từ trên xuống. Người
ta cho rằng nền hòa bình gần đây giữa các nhà nước châu Âu là nhờ vào sự
cai trị của những quan chức lắm lời, thiếu “tính nam độc hại
” (đây là hiện
tượng bệnh hóa
mới nhất trong các trường đại học), chứ không phải nhờ
vào ảnh hưởng của Mỹ hay Xô-viết.
Chúng ta đều đặn được phục vụ thực đơn gồm những cuốn sách lịch sử về
chiến tranh, có rất ít lịch sử về hòa bình. Là một nhà giao dịch, tôi được
huấn luyện để tìm kiếm câu hỏi đầu tiên mà mọi người thường quên hỏi:Ai
viết ra những cuốn sách này? Vâng, đó là các sử gia, học giả nghiên cứu các
vấn đề quốc tế, và chuyên gia chính sách. Liệu những người này có bị đánh
lừa hay không? Lịch sự mà nói, đa số họ đều không phải là những nhà khoa
học tên lửa, và họ đều chịu tác động của một thiên kiến mang tính hệ thống.
Có vẻ như tuy đây đó vẫn có những lời nói đãi bôi và một chút tự vấn lương
tâm, nhưng một lối tiếp cận chuẩn mực về mặt kinh nghiệm trong các vấn đề
về lịch sử và quan hệ quốc tế hiện vẫn còn ở mức hiếm hoi.
