có kiến thức uyên thâm về lý thuyết xác suất để có thể gạt bỏ những thứ vớ
vẩn. Murray Gell-Mann đã được thừa nhận là một thiên tài (và có thể là cả
Peters nữa). Gell-Mann đã phát hiện ra những hạt hạ nguyên tử mà ông gọi
là hạt quark (nhờ vậy mà ông được nhận giải Nobel). Peters cho biết khi ông
trình bày ý tưởng này cho Gell-Mann, “ông ấy hiểu nó ngay lập tức.” Chắc
chắn, Claude Shannon, Ed Thorp, và Harald Cramer cũng đều là những
thiên tài – cá nhân tôi có thể xác nhận về Thorp, một người có đầu óc thông
tuệ kết hợp với những suy nghĩ sâu sắc có thể nhận thấy rõ trong các cuộc
nói chuyện. Những người này có thể hiểu nó mà không cần da thịt trong
cuộc chơi. Nhưng trong giới kinh tế học, tâm lý học, và nghiên cứu lý thuyết
quyết định lại không hề có thiên tài nào (nếu không tính nhà bác học Herb
Simon, người thi thoảng thực hiện một số nghiên cứu bên lề về tâm lý học),
và có khả năng cao là các nhóm này sẽ chẳng bao giờ xuất hiện thiên tài.
Thêm người mà không hiểu biết thì cũng không mang lại sự hiểu biết; tìm
kiếm sự rõ ràng trong những lĩnh vực này giống như tìm kiếm sự hài hòa về
thẩm mỹ trong phòng riêng của một hacker tự do hay trong căn gác xép của
một thợ điện vô tổ chức.
TÍNH ERGODIC
Tổng kết ở đây là: một tình huống được coi là phi ergodic khi những xác
suất quan sát được trong quá khứ không áp dụng được cho những quá trình
trong tương lai. Có một “điểm dừng” ở đâu đó, một rào cản hấp thụ nào đó
ngăn chặn những người có da thịt trong cuộc chơi thoát ra khỏi nó – và hệ
thống sẽ luôn luôn đi theo hướng đó. Chúng ta hãy gọi những tình huống đó
là “sự hủy diệt,” bởi vì không thể đảo ngược khỏi điều kiện này. Vấn đề
trọng tâm ở đây là nếu có khả năng xảy ra sự hủy diệt, thì những phân tích
chi phí-lợi ích sẽ không còn khả thi.
Hãy xem xét một thí nghiệm khác, cực đoan hơn thí nghiệm sòng bạc ở trên.
Giả sử có một nhóm người chơi trò cò quay Nga trong một lượt duy nhất để
lấy phần thưởng là 1 triệu đô-la – đây là câu chuyện trung tâm trong cuốn Bị
ngẫu nhiên che mắt. Khoảng năm trong sáu người sẽ có tiền. Nếu sử dụng
