phân tích chi phí-lợi ích truyền thống, người ta có thể khẳng định rằng một
người có 88,33% cơ hội chiến thắng, với lợi nhuận trung bình “kỳ vọng” của
mỗi lần bắn là 833.333 đô-la. Nhưng nếu tiếp tục chơi trò này, điểm đến
cuối cùng của bạn sẽ là nghĩa địa. Lợi nhuận kỳ vọng của bạn là… không
thể tính toán được.
SỰ LẶP LẠI CỦA VIỆC TIẾP XÚC VỚI RỦI RO
Chúng ta hãy tìm hiểu tại sao các phát biểu về “kiểm định thống kê” và
“khoa học” đều còn thiếu rất nhiều khi có sự hiện hữu của cả vấn đề sự hủy
diệt và sự lặp lại của việc tiếp xúc với rủi ro. Nếu một người khẳng định
rằng có “bằng chứng thống kê cho thấy rằng một chiếc máy bay là an toàn,”
với mức độ tin cậy 98% (thống kê là vô nghĩa nếu không có những khoảng
tin cậy như vậy), và hành động dựa trên thông số đó, thì về cơ bản sẽ không
có phi công có kinh nghiệm nào còn sống sót đến ngày nay. Trong cuộc
chiến giữa tôi với bộ máy Monsanto, những kẻ ủng hộ GMO liên tục phản
biện tôi bằng những phân tích lợi ích (vốn thường là những điều dối trá và
giả mạo), chứ không phải những phân tích rủi ro đuôi cho các tiếp xúc với
rủi ro được lặp lại.
Các nhà tâm lý học xác định “sự hoang tưởng” hay “tránh né rủi ro” của
chúng ta bằng cách đưa một người tham gia vào một thí nghiệm đơn lẻ – và
sau đó tuyên bố rằng loài người yếu kém về mặt lý trí, bởi chúng ta có một
xu hướng bẩm sinh là “đánh giá quá cao” những xác suất nhỏ. Họ cố gắng
tin rằng những đối tượng nghiên cứu của họ sẽ không bao giờ chấp nhận các
rủi ro đuôi nữa! Bạn đọc hãy nhớ lại chương bàn về sự bất bình đẳng trong
đó nói rằng giới hàn lâm trong ngành khoa học xã hội là… quá yếu kém về
tính động. Không ai có thể nhìn ra sự thiếu nhất quán rõ ràng giữa những
hành vi như vậy và lối tư duy logic thường nhật đã ăn sâu bén rễ trong
chúng ta, vốn nghiêm khắc và chuẩn mực hơn nhiều. Hút một điếu thuốc là
vô hại, vì thế phân tích chi phí-lợi ích sẽ chỉ ra rằng việc từ bỏ một niềm vui
lớn lao như vậy chỉ vì một chút rủi ro không đáng kể là hành động phi lý trí!
Nhưng chính hành động hút thuốc lại có thể giết người, ở mức độ một số
