xế taxi, kế toán viên, chuyên viên tư vấn thuế, công nhân vệ sinh, điều
dưỡng nha khoa, nhân viên rửa xe (chưa kể đến các chuyên gia ngữ pháp
Tây Ban Nha) – đều phải trả giá cho những sai lầm mà những người bất đối
xứng kia gây ra.
III. CHỦ NGHĨA HIỆN ĐẠI
Trong khi nhất trí với những quan điểm khởi thủy, cổ xưa, và kinh điển về
công lý, cuốn sách này, vốn cũng dựa trên những luận điểm tương tự về tính
đối xứng, đi ngược lại với lối tư duy hiện đại có tuổi đời một thế kỷ rưỡi – ở
đây chúng ta sẽ gọi đó là chủ nghĩa duy trí. Chủ nghĩa duy trí là quan điểm
cho rằng có thể tách rời hành động ra khỏi kết quả của hành động đó, có thể
tách rời lý thuyết khỏi thực tiễn, và luôn có thể khắc phục sự cố cho một hệ
thống phức tạp bằng các phương pháp tiếp cận có tuần tự lớp lang, tức là
theo trình tự từ trên xuống (rất nghi thức).
Chủ nghĩa duy trí có một người anh em là chủ nghĩa duy khoa học, một lối
diễn giải ngây thơ cho rằng khoa học là sự phức tạp thay vì coi khoa học
như một quá trình hay một hoạt động hoài nghi. Sử dụng toán học khi không
cần thiết không phải là khoa học mà là chủ nghĩa duy khoa học. Thay thế
bàn tay đang bình thường của bạn bằng một thiết bị mang tính công nghệ
hơn, như bàn tay nhân tạo chẳng hạn, không phải là khoa học hơn. Thay thế
các quá trình “tự nhiên,” tức các quá trình cổ xưa, đã tồn tại qua hàng nghìn
tỷ các tác nhân gây áp lực đa chiều bằng một thứ gì đó được đăng tải trên
những tạp chí được “đồng nghiệp bình duyệt,”
giai đoạn làm lại thí nghiệm
hay những phân tích kỹ lưỡng về mặt thống
kê thì không phải là khoa học cũng không phải là một cách làm hay. Tại thời
điểm tôi viết cuốn sách này, khoa học đã bị thâu tóm bởi các tay buôn, họ
dùng nó để bán sản phẩm (như bơ thực vật hay thực phẩm biến đổi gen), và,
mỉa mai thay, hoạt động hoài nghi bây giờ lại được sử dụng để khiến những
người hoài nghi im lặng.
