“A, - Tôi nghĩ, - có thể mượn câu đó mà để vào cái gậy tặng nhà văn
Matxcơva”.
Hai tuần sau chiếc gậy đã làm xong. Đó là cây gậy đẹp nhất trong những
cây gậy của miền Unxukun. Trên gậy có khắc hàng chữ “Tặng VI. Bakhnốp.
Cây gậy thay cho sự phê bình. Raxun Gamzatốp”.
Những chiếc gậy Unxukun thường thấy bày bán ở các cửa hàng bán đồ
lưu niệm ở Makhátkala, ở Kixlôvốtxk, ở Piachigorxk và trong nhiều phiên
chợ ở các làng cao.
Vài tháng sau, bất ngờ ở các nơi ấy xuất hiện nhiều cây gậy với hàng chữ
đề giống nhau: “Tặng VI. Bakhnốp. Cây gậy thay cho sự phê bình. Raxun
Gamzatốp”. Chắc là những người đi an dưỡng đã ngạc nhiên khi thấy dòng
chữ như thế ghi trên đồ lưu niệm. Nhưng ngạc nhiên hơn cả là tôi.
Hóa ra là người thợ già làm giúp tôi cây gậy đầu tiên không biết một chữ
tiếng Nga nào. Ông đã khắc lên cây gậy một cách máy móc lời tôi ghi trên
giấy. Ông nghĩ rằng nếu nhà thơ đã muốn khắc lên gậy hàng chữ ấy, thì
chắc là những chữ này thể hiện một ý gì sâu sắc lắm đây. Vậy thì việc gì lại
không khắc lại những chữ đó trên những cây gậy khác?
Không thể trách người thợ già. Ông đã ngây thơ tin vào thi sĩ và tỏ ra
chân thành, đôn hậu trong niềm tin của mình. Nhưng có phải thỉnh thoảng
chúng ta, những nhà văn nhiều tuổi nghể, cũng đã hành động như ông già
kia?
Điều cuối cùng tôi muốn nói về đề tài. Có một đề tài giống như lời khấn
khứa, càng lặp lại nhiều lần càng quý giá hơn, cao thượng hơn, phong phú
hơn.
Đề tài đó là quê hương.
Khi trẻ con nghịch ngợm và cần thấy phải đánh nó, thì phong tục miền
núi cho phép đánh vào bất cứ chỗ nào, trừ mặt. Mặt người là bất khả xâm
phạm, và đó là luật lệ đối với người dân vùng núi.
Đaghextan - Người là gương mặt của tôi. Tôi cấm không để ai động vào.
