Hồi ức. Những năm cuối đời, bố tôi bị ốm nặng. Ông bị ốm bất ngờ trong
thời gian đi các vùng cao để gặp gỡ các cử tri. Sắp đến kỳ bầu cử Xô Viết
tôi cao Liên xô, và Gamzát Xađax được chọn vào danh sách ứng cử.
Đến huyện lỵ đi bằng xe hơi, nhưng từ đấy đi tiếp tới các miền núi cao thì
phải đi bằng ngựa. Bố tôi thích những con ngựa hiền lành. Ông thích cưỡi
ngựa đi bước một, nhưng thường thường ông hay dắt ngựa đi. Ông thích
nhất là đi bộ.
Chính quyền địa phương cố tạo điều kiện thuận lợi cho ông. Họ đem tới
cho vị đại biểu tương lai một con ngựa đua đầy sức lực. Không thể trách họ
được, họ chỉ muốn giúp ông được tốt hơn. Họ cho rằng đối với vị khách
quý như vậy phải đem tới con ngựa khá nhất huyện.
Ông già 72 tuổi không muốn làm phật ý những người đón ông. Nhớ lại
thời trai trẻ, ông nhẹ nhàng nhảy lên mình ngựa. Đứng giữa đám thanh niên
cưỡi ngựa, ông già râu bạc trông giống như vị thủ lĩnh Hồi giáo bên cạnh
những kỵ sĩ hộ vệ của mình.
Các chàng trai trẻ quất roi phi ngựa về các làng báo tin ông Gamzát sắp
đến. Thấy những con khác đã phi đi, ngựa ông ngồi cũng chồm lên. Ông già
không kịp kìm nó lại và cứ thế nó vun vút lao tới. Toàn thân ông bị lắc
mạnh trên yên, mỗi lúc ông thấy yếu dần và cuối cùng ông bị ốm, và bệnh
này đã theo ông đến khi chết.
Với thơ cũng vậy thôi, - bố tôi vừa húng hắng ho vừa nói. - Nhà thơ cần
phải cưỡi con ngựa quen thuộc của mình chứ đừng ngồi lên mình con ngựa
đua xa lạ. Con ngựa đua xa lạ sẽ hất anh ra khỏi yên.
Tôi có thể kể nhiều về bố tôi, nhưng bây giờ tôi muốn kể về bạn của ông
là Abutalíp. Cả ngày hôm qua tôi đã ở bên ông.
Một ngày sống gần Abutalíp. Khó nhất đối với tôi là ngồi viết tiếp bài thơ
vì lẽ gì đó chưa làm xong. Người miền núi nói rằng cho đến già, ếch vẫn
chưa có đuôi vì nó cứ gác việc gắn đuôi sang ngày hôm sau.
