những chữ của anh đã phải chất riêng lên một con ngựa. Hóa ra hết ngày
này sang ngày khác anh ta miệt mài ghi chép tất cả những gì trông thấy.
Không một cái gì, không một điều vặt vãnh nào có thể thoát khỏi cây bút
chì của anh ta. Nhìn thấy con ngựa, anh ta liền ghi chép về ngựa; nhìn thấy
người chăn cừu, liền ghi chép về cừu. Mà ở đấy thì có bao nhiêu là cừu và
người chăn! Anh ta ghi lại tất cả những gì nhìn thấy và cả những gì nghe
thấy. Anh ta không bỏ qua một câu chuyện nào. Anh ta ghi lại cả điều là ai
đã đi quá nhanh lên phía trước cần ghìm lại, cũng như ai đi chậm quá cần
phải thúc. Cuốn sách về chuyến đi kết quả là dài hơn cả đường đã đi. Cuối
cùng anh ta viết ra một cuốn sách, mà muốn đọc hết phải cần một số thì giờ
vừa bằng số thì giờ Muxlim đã bỏ ra để đi theo những đàn cừu đó. Những
người chăn cừu sau này đã kể cho chúng tôi là khi lên rặng núi Gemrinh, họ
gặp một con la. Vừa chợt thấy con la, Muxlim đã rút ngay bút chì ra, - anh
ta muốn nhìn kỹ cả bốn móng chân của nó. Muxlim chạy lại bên con la, túm
lấy chân sau của nó và định nhấc lên xem. Nhưng con la không thể hiểu
được dụng ý tốt đẹp của nhà văn nọ và tính chất hệ trọng của sự kiện này,
nó bèn tung chân đá vào anh chàng Muxlim nhàn rỗi: cú đá bật trúng mũi.
Mấy người chăn cừu cười phá lên:
- Muxlim, anh phải ghi chép cả chuyện này nữa chứ!
Tất nhiên, la là một loài vật khó bảo và có nhiều tính xấu, nhưng trong
trường hợp này thì nó đúng: Sự mẫn cán quá mức cần phải bị trừng phạt.
Sau đó, chúng tôi đã thảo luận công trình của Muxlim tại Hội nhà văn.
Chúng tôi hỏi đùa anh ta:
- Này anh Muxlim, cuốn sách của anh viết đủ thứ chuyện, từ chuyện con
lừa ở làng Kharicôlô đến chuyện móng sắt con la. Vậy thì sao anh lại bỏ
qua không nhắc đến loài dê không sừng?
- Sao các anh lại nói thế, tôi bỏ qua thế nào được? Cuốn sách của tôi cũng
có nói đến dê không sừng đấy chứ, chỉ có điều là tôi đã nhắc đến nó bằng
tiếng địa phương. Tôi gọi nó là “khankơva”.
