Có một chàng trai tên là Mahômét Rátgiabốp bị liệt từ nhỏ, nằm trên
giường đã viết một bài thơ về người mẹ mà không ai ở Avaria là không biết.
Bài thơ đã được Akhơmét Xurmilôp phổ nhạc, anh này cũng bị liệt cả hai
chân. Có lần tôi viết về anh:
Cây đàn anh tám dây
Mà tám nghìn giai điệu.
Người mù có tài nhìn thấy được nhiều hơn người sáng mắt bất tài. Một
người nào đó còn nói thêm rằng: người thông minh ngồi trong phòng làm
việc của mình còn thấy được nhiều hơn một tên ngốc đã từng chu du khắp
thế giới này.
Cũng nên nói thêm, cậu Mahômét mù ngồi xin tiền ngoài chợ không bao
giờ lầm lẫn khi tính đếm tiền thu được trong ngày.
Rút trong sổ tay. Nếu sức mạnh tài năng chỉ chứa trong thị giác, làm sao
nhà thơ Khốtkhurxki còn cất tiếng hát sau khi bị tên chúa đất đâm thủng cả
hai mắt? Nếu sức mạnh tài năng chính là sự giàu có, thì tại sao nhà thơ Etim
Emin lại nổi tiếng khi ông là kẻ nghèo khó, không cha không mẹ? Nếu sức
mạnh tài năng ở vốn học vấn thì làm sao Xulâyman Xtanxki có thể trở
thành “Hôme của thế kỷ 20” khi thậm chí đến ký tên, ông cũng không biết -
ông phải dùng ngón tay để điểm chỉ mỗi lúc cần thiết? Nếu sức mạnh tài
năng là ở chỗ đọc nhiều, biết nhiều thì tại sao tôi đã từng gặp bao nhiêu
người đọc nhiều, biết nhiều mà không viết được một câu nào đáng nhớ?
Ngày xưa ở miền núi thường tổ chức những cuộc thì thú vị. Một bên là
những cậu học sinh các trường Ả Rập, biết đọc biết viết thành thạo tiếng
Avar, một bên là những người mù chữ chỉ biết mỗi việc chăn cừu. Hai bên
thi nhau làm thơ. Thường thì những người chăn cừu thắng. Các bài thơ
vuông vức, mực thước của những cậu học sinh hiểu biết kia đã đành phải
chịu lép trước bài thơ thoải mái, phóng khoáng như làn gió bay trên những
triển núi xanh tươi.
