Nếu có ta, vách đá lạnh có thể nứt ra vì tiếng đàn ngân viôlông. Nếu có
ta, những chú dê rừng trong khe núi cũng phải nhẩy múa lên vì nghe tiếng
kèn zurna. Nếu có ta thì dao găm rơi khỏi tay kẻ giết người, và đôi trai gái
yêu nhau ngây ngất hôn nhau.
Khi người ta bỏ chiếc mũ khỏi đầu cô Paiti ở làng Anđi, ta đã có ở đấy;
khi người ta cướp Mariam đi, đặt nàng lên yên ngựa, ta đã có ở đấy. Khi
Gian Đa tuốt kiếm trước đoàn quân đang hò reo, ta đã có ở đấy. Khi con
người chắp vào mình đôi cánh rồi nhẩy từ trên tháp chuông xuống, ta đã có
ở đấy. Khi Magienlăng hay Côlông kéo cánh buồm lên, ta đã có mặt ở đó,
Khi bức tranh “Đức Mẹ ở nhà thờ Xictin” vẽ lên, ta đã có mặt ở đó,
Địa bàn hoạt động của ta ở mọi nơi, mọi thời gian. Trên khắp hoàn cầu có
những lục địa và quốc gia khác nhau, có những đảng phải và chính phủ
khác nhau, có những giai cấp và dân tộc khác nhau. - Nhưng còn có những
con người. Những con người có tâm hồn và trí tuệ. Dù ở lục địa nào, họ
cũng biết yêu và biết căm thù, biết dũng cảm và biết sợ, cao thượng và ranh
ma, vị tha và giả dối, chân thành và vu cáo. Trí tuệ và tâm hồn con người -
đó là bãi chiến trường của ta, là nơi ta thất bại và chiến thắng, là nơi ta làm
nên những sự nghiệp của mình.
Vậy thì người hãy nói cho tôi sự thật: tôi biết giống cái gì được? Liệu
tôi có nên liều mạng làm bông tuyết ngày mai sẽ tan đi, liệu tôi có định đổ
nước vào chiếc bình nứt đáy không? Liệu có tia lửa nào trong ngọn lửa vĩnh
cửu của người chạm đến tâm hồn tôi không, liệu có giọt nước thiêng, nóng
bỏng nào của người rơi vào đôi môi tôi không?
Những giọt nước mắt tôi đã khóc - những giọt nước mắt, vui, buồn.
Nhưng tôi còn những giọt nước mắt ẩn sâu nơi đáy mắt như con chim nhỏ
run rẩy náu mình khi nghe tiếng chân người thợ săn. Cả những giọt nước
mắt đời không thấy ấy cũng khi buồn khi vui, lúc vì yêu, lúc đau khổ, lúc
sung sướng, lúc bất hạnh. Mái tóc tôi đã pha lẫn hai màu đen, trắng. Tôi đã
đứng một chân trên tuổi trẻ, một chân trên tuổi già, tuổi già và tuổi trẻ luôn
xung đột với nhau và bãi chiến trường là tâm hồn tôi.
