Bây giờ khi bài thơ làm mãi không song, khi tôi cố nhét vào bài thơ một
câu nào đó mà nó cứ tuột ra khói bài, tôi bèn cố sức bó bài thơ lại cho xong.
Vào giây phút ấy tôi thường nhớ lại lời nhắc nhủ của bố tôi: “Coi chừng
đấy, Raxun, không khéo lại bóp nghiến bó lúa đấy”.
Mùa màng ngoài cánh đồng mỗi năm thu về một khác. Có năm lúa gặt về
nhiều đến mức không đủ nhà kho chứa, rồi sau đó, có khi ba năm liền mùa
màng mất trắng, Với tôi cũng vậy - không phải bao giờ cũng gặt hái như
nhau. Có lúc tưởng rằng đã cày bừa kỹ càng, gieo hạt tốt, bón nhiều phân,
thế rồi lúa mì vẫn không mọc. Lại đành phải đi mua hạt giống tận Úc, tận
Canađa về. Chẳng có một thứ phân hóa học nào, dù nhiều hay ít, có thể
giúp ích cho tôi, khi cây đàn thơ của tôi đã chùng dây, thơ không thể nào từ
trong lòng đi ra giấy được.
Biết làm thế nào được? Nếu bất cứ việc gì làm đã bắt đầu là sẽ kết thúc
một cách tốt đẹp, thì mọi người lúc nào cũng đã vui vẻ, hoan hỉ. Nếu mùa
màng năm nào cũng bội thu thì lúa lúc nào cũng đầy ứ trong kho. Nếu tất cả
những gì viết ra trên giấy đều thành bài ca thì mọi người từ lâu đã thôi
không nói chuyện với nhau bằng thứ ngôn ngữ đơn giản mà chỉ còn hát với
nhau. Nhưng làm ra được các bài ca quả là một việc rất khó.
Tôi đã có dịp đến thăm các nhà máy rượu ở Đaghextan, ở Gruzia,
Armênia, Bungari, nhà máy bia ở Plizen. Tôi có cảm giác rằng công việc
của nhà thơ và nhà nấu rượu có nhiều điểm giống nhau, có những điềm tế
nhị riêng, những bí mật riêng. Bài thơ cũng như rượu cần phải có chất
lượng sao cho càng lâu càng nồng. Trong bài thơ hay cũng chứa một cái gì
bí ẩn, say lòng người như chất men. Ớ những điểm đó, Thơ và Rượu giống
nhau, thỉnh thoảng ở những làng xa xôi trên miền núi, nơi có cửa hàng,
thường ta thấy xe tải chở rượu đến. Người lái xe chở rượu từ Buinắcxcơ đến
đã phân phát cho mỗi làng một thùng rượu.
Trông thấy một chiếc xe như vậy, các chàng trai từ mọi ngả trong làng
liền đi ngay lập tức đến cửa hàng, bề ngoài có vẻ thong thả, ung dung,
