Rút trong sổ tay. Khi tôi còn nhỏ, ai củng bảo tôi là người hay nói nhất
nhà. Hễ nghe được cái gì ngoài đường là thế nào về nhà tôi cũng kể. Hễ
nghe được cái gì ở nhà là thế nào tôi cũng đem ra kể ngoài đường.
Thỉnh thoảng có một ông già đến chơi với bố tôi. Ông đưa mắt nhìn
quanh và thì thầm ra vẻ hệ trọng:
- Này Gamzát, sang phòng bên, tôi nói mấy câu được không?
Bố tôi và ông già sang phòng bên, và thì thầm với nhau. Cứ như vậy vài
lần diễn ra. Một lần ông già lại đến.
- Này Gamzát, sang phòng bên, tôi nói mấy câu được không?
- Thôi, đủ rồi! - bố tôi trả lời. - Cái điều ông cho là bí mật, thì thào vào tai
tôi, ông có thể kể luôn khi có mặt Raxun. Ông cứ việc nói to lên, đừng sợ gì
cả.
Phải rồi, từ nhỏ, tôi không ưa những điếu bí mật thì thầm. Khi hát, người
ta bước lên gò đất cao, hát thật to cho càng đông người nghe càng tốt.
Hơn nữa không phải chữ nào tôi cũng chịu trách nhiệm. Tôi còn phải qua
một người dịch nữa.
Người dịch.
Tôi là một người Avar, tôi sinh ra như thế và không thể làm khác được.
Những người đầu tiên tôi mở mắt nhìn thấy là người Avar. Những tiếng nói
đầu tiên tôi nghe được là tiếng Avar, Bài ca đầu tiên tôi nghe, khi mẹ tôi ghé
xuống nôi ru, là bài ca Avar. Tiếng Avar là tiếng mẹ đẻ của tôi. Đó là cái
quý giá nhất của tôi, không phải chi của tôi mà của tất cả dân tộc Avar.
Người Avar không đông, chỉ có ba mươi vạn. Nhưng thế cũng không phải
là ít. Ở Đaghextan có nhà thơ làm thơ bằng tiếng chỉ có hai nghìn người
nói.
Ranh giới quốc gia ngăn cách con người, nhưng tiếng nói còn ngăn cách
nhiều hơn. Ranh giới quốc gia có khi thay đổi, thậm chí còn bị xóa bỏ hay
chỉ là hình thức.
