Còn tiếng nói được trao cho nhân dân một cách vĩnh viễn, không thể thay
thế, cũng không thể xóa bỏ.
Khó có thể hình dung được thời kỳ mà người Avar sống không biết đến
Puskin, không đọc Lécmôntốp, không nghe gì tới Tônxtôi, không thưởng
thức tác phẩm của Tsêkhốp.
Bố tôi nói: thật là hạnh phúc biết bao khi trên núi mọc lên cây Puskin, dù
cho người ta có lay mạnh cây đến đâu cũng không sao rơi hết những trái
quả ngọt ngào, mọng nước.
Abutalíp nói: Xin cảm ơn những ai đã đem Tsêkhốp tới căn nhà hầm tối
của tôi! Cũng xin cảm ơn những ai đã đem những bài ca của tôi từ căn nhà
hầm ấy đến bên tường điện Kremli!
Và tôi nói: Núi Kapkazơ không cúi mình trước viên tướng mà đã cúi
mình trước thơ của chàng thiếu úy trẻ.
Có lần tôi gặp một chuyện buồn cười. Ở Đaghextan dự định xuất bản
tuyển tập thơ - truyện của tôi sang tiếng Nga. Nhà biên tập lật lật bản thảo
và nói:
- Sao anh không đưa “Pôntava” vào đây?
- Đấy có phải là truyện thơ của tôi đâu, đấy là tác phẩm của Puskin mà tôi
chỉ dịch sang tiếng Avar thôi. Làm sao tôi lại có thể đưa truyện thơ của
Puskin vào tuyển tập thơ dịch sang tiếng Nga của tôi được!
Chúng ta sẽ không quá nghiêm khắc với nhà biên tập. Cũng có sự thật là
nhiều tác phẩm hay của các dân tộc khác sau khi dịch sang tiếng Avar được
người Avar coi là tác phẩm của họ, và thiếu những tác phẩm đó người Avar
không thể hình dung đầy đủ nền văn học của mình.
Tôi biết sau lưng tôi đôi khi có người nói: “Kể ra thì anh chàng Raxun có
khả năng đấy, nhưng cũng thường thường thôi. Chủ yếu là nhờ mấy nhà
phiên dịch Matxcơva đấy thôi”.
