ĐAGHEXTAN CỦA TÔI - Trang 286

Mẹ tôi thường thích nói: Bếp lò là trái tim của ngôi nhà, còn nguồn nước
là trái tim của làng.
Núi cầu xin lửa, thung lũng cầu xin nước. Đaghextan - đó vừa là núi, vừa
là thung lũng. Đaghextan cầu xin cả lửa và nước.
Nếu ai đó, khi lên đường hoặc lúc trở về nhà đã soi mình xuống nguồn
suối trong trẻo ven làng như soi vào gương, thì điều đó có nghĩa rằng con
người ấy mang trong tim tình yêu và ngọn lửa. Từ xưa người ta đã tin như
thế.
Và có phải cả miền Đaghextan đã soi mình trong gương biển Caxpie? Có
phải cả Đaghextan giống một chàng trai vạm vỡ, nồng nhiệt vừa bước ra
khỏi làn nước mát?
Đaghextan của tôi đã nghiêng mình bên biển Caxpie, tựa như người dân
vùng cao soi mình vào làn suối trong sửa lại nếp áp và bộ ria mép.
Người vùng cao thường rủa: “Đứa nào làm bẩn nguồn nước thì cầu cho
ngựa của nó chết rấp!”. Hay: “Cầu cho tất cả các suối quanh nhà mày khô
kiệt!”
Còn đây là lời khen của người vùng núi: “Chắc dân làng này tốt lắm:
nguồn nước và nghĩa địa của họ sạch sẽ, tươm tất lắm!”
Ở miền đất chúng tôi, người ta đã đào nhiều giếng nước, mở nhiều nguồn
suối để tưởng nhớ đến những chiến sỹ đã hy sinh, có khi những nơi ấy còn
mang tên của họ: nguồn suối Ali, nguồn suối Omar, giếng nước Khátgi-
Murát, nguồn suối Makhơmút.
Vào buổi sớm mai và khi chiều xuống, các cô gái đặt bình trên vai đi tới
nguồn suối lấy nước thì các chàng trai cũng tìm tới đấy để nhìn ngắm các cô
và tìm chọn người yêu cho mình. Bao nhiêu mối tình đã nhen lên từ bên bờ
nguồi suối ấy, bao nhiêu tổ ấm đã bắt đầu kết se ở đấy!