Có phong tục như thế này: nếu trong nhà anh, khách thích vật gì thì dù có
tiếc đứt ruột cũng phải đem tặng khách. Người ta còn kể rằng có một chàng
trai còn tặng bạn cả người vợ sắp cưới của mình vì cô ta đã lọt vào mắt bạn
bên nguồn nước của làng. Nhưng chàng trai nọ, cần nói rằng, hẳn là một
người dân vùng núi đến hai trăm phần trăm, vì anh ta quả là một “người -
siêu - vùng - núi”.
Khách vô liêm sỉ, tham lam bao giờ cũng có thể lợi dụng phong tục xưa
này của dân miền núi. Nhưng bây giờ họ cũng đã trở nên thông minh hơn:
những vật nào đẹp họ cất xa, tránh cặp mắt dòm ngó của khách.
Cách đây rất lâu rồi, có một vị khách từ Kumukha đến làng thăm và lần
lượt tấm tắc khen mọi thứ trong nhà. Chủ nhà tặng tất cả các thứ ấy làm cặp
mắt khách sáng lên. Tuy vậy trước khi tiễn khách, chủ đã bắt anh ta phải
cạo đất bám ở giầy lại.
“Đất thì chúng tôi không cho đâu - chủ nhà người miền núi nói, - bản
thân chúng tôi cũng thiếu đất. Nếu ai cũng mang đất bám vào giầy mà đi
khắp nơi như thế thì chúng tôi biết trồng lúa mì vào đâu nữa?”
Một người ngoại quốc gọi xứ sở của tôi là cái túi bằng đá.
Phải rồi, đất ở đây chẳng mấy nơi mềm mại. Trên núi, chẳng mấy chỗ
thấy cây. Các ngọn núi trông giống như cái đầu cạo trọc của Murít, giống
như lưng voi thoai thoải, nhẵn thín. Không có nhiều đất để cấy cầy, mùa
màng thu hái được cũng chẳng nhiều nhặn gì cho cam.
Ngày xưa người ta thường nói: “Lúa của nhà nghèo này chẳng nhét đầy
lỗ mũi hàng xóm”.
Nó cho đúng ra thì quả tình mũi của người miền núi nào có nhỏ bé gì! Kẻ
thù từ đằng xe nghe thấy tiếng ngáy như kéo bễ cũng có thể biết dân làng
đang ngủ. và vì thế mà nhiều khi chúng đã bất ngờ đánh úp
