nước, thậm chí cả biển nữa. Khi người ta nói với tôi “Đaghextan”, thì trước
tiên tôi hình dung ra một cái bản đồ.
Ồ, không phải thế! - tôi chen vào. - Trái tim tôi chứa đầy Đaghextan,
nhưng trái tim tôi vẫn không phải là tẫm bản đồ địa lý. Đaghextan của tôi
hoàn toàn không có những ranh giới địa lý hay ranh giới gì khác.
Đaghextan của tôi cũng không có một tiến trình lịch sử nhịp nhàng liên tục
qua nhiều thế kỷ. Cuốn sách của tôi, nêu tôi viết được nó ra, sẽ không giống
một Cuốn sách giáo khoa về Đaghextan. Tôi xáo trộn các thế kỷ, sau đó tôi
chọn ra thực chất của các sự kiện lịch sử, thực chất của nhân dân, thực chất
của từ “Đaghextan”.
Có cảm tưởng như lả chỉ có một Đaghextan duy nhất cho mọi người
Đaghextan. Tuy nhiên, mỗi người Đaghextan đều có riêng một Đaghextan
của mình.
Tôi cũng có riêng Đaghextan của tôi. Chỉ có tôi nhìn thấy nó như thế, chỉ
có tôi biết nó như thế. Từ tất cả những gì tôi đã thấy ở Đaghextan, từ những
gì tôi đã nếm trải, từ những gì mọi người Đaghextan sống trước tôi và cùng
tôi đã nếm trải, từ những bài ca và những dòng sông, những tục ngữ và
những vách đá, những con chim ưng và những móng ngựa, từ những con
đường mòn nhỏ trên núi và thậm chí cả từ tiếng vọng trên vách núi mà một
Đaghextan của riêng tôi đã dần dần kết lại.
Rút trong sổ tay: Kixlôvốtxk. Trong căn phòng có hai chúng tôi. Tôi và
một người Uzbếch. Vào lúc chiều hôm và ban mai, qua khung cứa số,
chúng tôi nhìn thấy cả hai ngọn núi Enbrux.
Tôi nghĩ rằng hai ngọn núi này giống như hai cái đầu cạo trọc, nham nhở
vết thương của hai người bạn, hai chiến sĩ dũng cảm của vua Samin.
Vào đúng phút ấy, anh bạn tôi nói:
- Quả núi hai ngọn này tôi trông như một ông già bạc đầu miền Bukhara,
hai tay cầm hai bát cơm lớn rồi bất chợt dừng lại và chết lặng đi trước vẻ
đẹp của thung lũng sớm mai.
