ĐAGHEXTAN CỦA TÔI - Trang 396

miền Đaghextan. Tập truyện ngắn đã có tên như vậy: “Mười lăm chàng
Mahômét”
Nhà văn Nga Đơmitơri Tơrunốp đã viết bút ký về một nông trang, nơi có
tới ba mươi hai dân tộc cùng làm việc.
Trong sổ tay của Épfenđi Kapiép còn ghi lại rằng ông và ba nhà văn
Đaghextan khác là Xulâyman Xtanxki, Gamzát Xađar và Apđula
Magômêđốp cùng đi trong một cu-pê tàu hỏa lên Matxcơva dự Đại hội nhà
văn Liên Xô lần thứ nhất. Họ cùng đi với nhau suốt ba ngày đêm, cả ba đều
là nhà thơ nhân dân của Đaghextan, thế mà họ cũng không thể nói chuyện
với nhau được. Mỗi người nói một thứ tiếng. Đành phải ra hiệu bằng tay,
bằng nét mặt với nhau. Rồi cũng hiểu nhau tàm tạm.
Nhớ lại cuộc đời du kích của mình, Abutalíp đã kể: “Ngồi quanh nồi cháo
yến mạch là một tốp người nói hai mươi thứ tiếng. Một túi bột mì thường
được chia cho người của hai mươi dân tộc!”
Ở nước chúng tôi có vùng Thượng Giengutai và Hạ Giengutai. Khoảng
cách giữa hai vùng đó là ba cây số. Nhưng vùng Hạ Giengutai thì nói tiếng
Kumức và vùng Thượng Giengutai thì nói tiếng Avar!
Người Đarghin nói rằng người vùng Mêghép là người Đarghin: Người
Avar cũng nói rằng ở đấy là người Avar. Thế thì chính dân Mêghép nói họ
là người gì? Họ nói: chúng tôi chẳng phải là người Đarghin, cũng chẳng
phải người Avar. Chúng tôi là người Mêghép. Chúng tôi có tiếng nói riêng
của mình! Đi khỏi vùng Mêghép bảy cây số sẽ tới làng Trốc. Chớ có nói
tiếng Mêghép ở đấy, vì làng Trốc cũng lại có tiếng nói riêng của mình!
Người ta giải thích sở dĩ bí mật của những người thợ bạc vùng Kubatri
giữ được lâu là vì chẳng ai hiểu được ngôn ngữ của họ cả. Giả sử như có
anh thợ bạc nào ngứa mồm muốn nói bí quyết của nghề mình thì cũng
chẳng ai hiểu được anh ta!