Abutalíp trả lời: Tiếng Bungari và tiếng Nga là hai anh em ruột. Còn các
thứ tiếng của chúng tôi thì thậm chí không phải là anh em họ, cho dù là anh
em họ theo kiểu “bắn đại bác không tới”. Hoàn toàn không có từ giống
nhau. Trong giới nhà văn chúng tôi còn có hiện tượng bè nhóm này nọ, chứ
các thứ tiếng của Đaghextan thì chẳng có bè nhóm nào hết. Mỗi thứ tiếng
một phách.
Câu hỏi: Tiếng nói của các ông gần với thứ tiếng nào hơn cả, thuộc ngữ
hệ nào?
Abutalíp trả lời: Người Tát nói rằng họ hiểu được tiếng Tátgich và có thể
đọc được tác phẩm của Haphizơ. Nhưng tôi xin hỏi họ: nếu các anh hiểu
được tiếng nói của Xađi và Khaiam thì vì lẽ gì mà các anh không viết bằng
thứ tiếng đó?
Trước đây, khi làm mối lái cho nhà gái, người ta thường khen chú rể:
“Anh ta biết tiếng Kumức đấy”, điều nà có nghĩa chú rể là người hiểu biết
nhiều, ở với người đó thì chẳng còn gì đáng lo nữa.
Trong thực tế nếu biết tiếng Kumức thì sẽ hiểu được tiếng Thổ Nhĩ Kỳ,
Adécbaigiăng, Tácta, Bankar, Kazắcxtan, Uzbếch, Kirghiz, Baskir và nhiều
thứ tiếng khác có họ hàng với nhau. Có thể đọc trực tiếp nguyên bản các tác
phẩm của Hichmet, Kaixưn, Kuliép, Muxtai Karim…Nhưng còn tiếng Lắc
của tôi thì sao? Trừ người Lắc chúng tôi ra thì hiểu được mấy tiếng này họa
là chỉ còn các nhà học giả dành cả nửa đời mình cho việc làm luận án tiến
sỹ.
Một người Lắc nổi tiếng từng đi khắp thế giới đã dừng lại ở Êtiôpi và trở
thành bộ trưởng ở đấy. Ông ta khẳng định rằng suốt đời mình chưa từng gặp
ở đâu một thứ tiếng giống như tiếng Lắc của chúng tôi.
Ômar-Gátgi: Tiếng Avar của chúng tôi cũng chẳng giống thứ tiếng nào
cả.
Abutalíp: Cũng chẳng có thứ tiếng nào giống tiếng Đarghin, tiếng
Lêzghin, tiếng Tabaxran.
