Câu hỏi: Ông đã nắm được các thứ tiếng khác nhau đó như thế nào?
Abutalíp: Trước đây tôi đã lang thang khắp miền Đaghextan, Người đời
thì cần có bài ca, còn tôi thì cần có bánh mỳ. Khi đi vào một làng lạ và
không biết tiếng làng ấy thì đến chó cũng sẽ nhảy vào anh một cách dữ tợn
hơn.
Và vì sao lại có hiện tượng ở một miền đất hẹp như vậy lại có nhiều thứ
tiếng nói khác nhau đến thế?
Abutalíp: Đã có rất nhiều sách viết về sự giống nhau và khác nhau giữa
các tiếng nói của chúng tôi. Tôi không phải là nhà học giả, nhưng tôi sẽ nói
cho các bạn nghe tôi hình dung điều này như thế nào. Đây, chúng ta đang
ngồi cả ở đây. Người thì sinh ra và lớn lên trên núi cao, kẻ thì ở dưới đồng
bằng. Người ở xứ lạnh, kẻ ở xứ nóng. Người sống trên bờ sông, kẻ lại ở trên
bờ biển. Người ở nơi có ruộng nhưng không có bò, người lại ở nơi có bò mà
không có ruộng. Người sinh ra ở nơi có lửa nhưng không có nước, kẻ lại
lớn lên ở chốn có nước mà không có lửa. Chỗ kia có thịt, chỗ nọ có bánh
mỳ, chỗ kia có thêm hoa quả. Nơi có nhiều pho mát thì sinh ra lắm chuột,
nơi chăn cừu thì lại có thêm sói. Ngoài ra, còn có bao nhiêu điều khác nhau
về lịch sử, chiến tranh, địa lý, nước láng giềng, thiên nhiên.
Từ “thiên nhiên” trong ngôn ngữ chúng tôi có hai nghĩa. Nghĩa thứ nhất
là đất nước, cỏ cây, sông núi. Nghĩa thứ hai là tính cách, thiên bẩm của con
người. Thiên nhiên khác nhau ở các miền khác nhau đã góp phần làm xuất
hiện những cái tên, luật lệ, phong tục khác nhau
Ở các miền khác nhau, người ta đội mũ khác nhau, ăn vận khác nhau, nhà
xây kiểu khác nhau. Những bài hát ru bên nôi cũng khác nhau. Makhơmút
ca những bài ca của mình, tự đệm theo bằng cây đàn panđur hai dây. Cây
đàn panđur của Irtri Kazắc lại có ba dây. Xulâyman Xtanxki người Lêzghin
thì đánh đàn tarơ. Có nơi làm dây đàn bằng ruột dê, có nơi làm bằng kim
loại.
Có rất nhiều dân tộc và mỗi dân tộc đều có riêng phong tục của mình. Ở
đâu cũng vậy. Một đứa trẻ ra đời.Ở dân tộc này thì làm lễ rửa tội cho đứa
