ĐAGHEXTAN CỦA TÔI - Trang 417

Nga. Chẳng lẽ trong một lúc có thể ngồi được trên hai mình ngựa sao?
Chúng tôi sẽ phải tin vào Gamzatốp nào đây: Gamzatốp trong tập I hay
Gamzatốp trong tập II?
Abutalíp: Câu hỏi này thì xin đẻ Gamzatốp tự trả lời
Raxun: Tôi nghĩ rằng không thể ngồi một lúc trên hai mình ngựa. Nhưng
có thể buộc hai ngựa vào cùng một cỗ xe. Để cho chúng cùng kéo chung xe
ấy. Hai tiếng nói như hai con ngựa đã kéo Đaghextan đi. Một là tiếng Nga,
tiếng còn lại là tiếng của của vùng chúng ta; đối với người Avar là tiếng
Avar, đối với người Lắc là tiếng Lắc. Tôi rất yêu quý tiếng mẹ của tôi.
Nhưng tôi cũng quý tiếng nói thân yêu, tiếng mẹ thứ hai, thứ tiếng ấy đã
đưa tôi từ dãy núi này, những con đường mòn nhỏ này đi vào đất nước bao
la, đi vào thế giới lớn, phong phú. Tiếng mẹ tôi phải gọi là tiếng mẹ. Tôi
không thể nào gọi khác.
Câu hỏi: Nhân chuyện này tôi xin hỏi Raxun Gamzatốp một điều nữa.
Trong bài thơ của mình ông có viết “nếu tiếng Avar ngày mai bị xóa, hãy để
cho tôi được chết vì vỡ tim hôm nay”. Nhưng các bạn vẫn thường nói của
các bạn là thế này: không thể đội một lúc hai mũ trên đầu. Hoặc: việc gì
phải ngậm hai điếu thuốc lá trong mồm một lúc.
Raxun: Tiếng nói không phải là mũ mà không phải là thuốc lá. Tiếng nói
không thù hằn nhau. Bài ca không giết chết bài ca.
Puskin đến với Đaghextan, điều đó không có nghĩa là Makhơmút phải rời
bỏ quê hương mình. Chẳng việc gì phải lấy Lécmôntôp mà thay cho
Batưrai. Nếu có người bạn tốt nắm lấy tay anh thì bàn tay anh đâu có biến
mất đi trong bàn tay bạn! Bàn tay anh sẽ chỉ cảm thấy ấm áp và rắn chắc
hơn mà thôi.
Tiếng nói không phải là điếu thuốc lá mà là ngọn đèn trong cuộc sống.
Tôi có hai ngọn đèn như vậy. Một ngọn đèn soi sáng đường tôi đi từ nơi cửa
sổ ngôi nhà của bố. Mẹ tôi đã thắp ngọn đèn đó để tôi khỏi lạc đường. Nếu
ngọn đèn đó tắt thì quả thật là đời tôi cũng sẽ lụi tàn theo.