khát, và để biểu hiện mọi tình cảm và ý nghĩ, tôi không cần viện đến một
ngôn ngữ nào khác.
Ở Đaghextan có một dân tộc rất ít người - dân tộc Lắc. Chừng 5 vạn
người nói tiếng đó thôi. Kẻ cũng khó mà tính cho chính xác, bởi vì ở đó có
những đứa trẻ chưa biết nói và còn có những kẻ đã quên mất tiếng nói của
cha ông.
Dân tộc Lắc ít ỏi, tuy vậy vẫn có thể gặp họ ở nhiều nơi trên thế giới.
Cuộc sống nghèo khổ trên miền đất cằn cỗi ấy đã đẩy họ đến chỗ phải tha
phương cầu thực. Họ đều là những thợ thủ công khéo léo - thợ đóng giày,
thợ bạc, thợ mạ; một số người chuyên đi hát rong. Ở Đaghextan người ta
thường nói: “Bổ dưa thì bố cho khéo, kẻo mà người Lắc trong đó nhảy ra”.
Khi tiễn con trai đi những miền xa, người mẹ Lắc dặn dò con; “Trước khi
ăn đĩa cháo ở một thành phố nào, con nhớ nhìn xem dưới đáy đĩa có người
Lắc ta nào không”.
Người ta kể lại. Có một người Lắc đi lang thang trên phố xá Matxcơva,
hay Lêningrát gì đó. Bỗng anh ta nhìn thấy một người mặc quần áo
Đaghextan. Anh ta bỗng cảm thấy thân thuộc, muốn bắt chuyện. Anh ta xấn
lại gần người đồng hương và nói bằng tiếng Lắc. Người đồng hương không
hiểu và lắc đầu. Anh chàng người Lắc chuyển sang nói tiếng Kumức, rồi
nói tiếng Tát, rồi tiếng Lêzghin... Dù anh ta nói bằng tiếng gì thì người đồng
hương mặc quần áo Đaghextan kia vẫn không thể bắt chuyện được. Đành
phải nói với nhau bằng tiếng Nga. Lúc ấy mới biết rằng anh người Lắc đã
gặp một người Avar. Anh chàng Avar bèn mắng nhiếc người bạn đồng
hương bất ngờ gặp mặt:
- Anh dám nhận là người Đaghextan, anh dám nói là đồng hương với tôi
thế mà lại không biết tiếng Avar! Anh không phải là người Đaghextan mà là
một con lạc đà đần độn!
Trong cuộc cãi vã đó, tôi không thể đứng về phía người đồng bào của tôi.
Không việc gì anh ta lại phải công kích người Lắc đáng thương kia. Tất
nhiên có thể biết tiếng Avar mà cũng có thể không biết thứ tiếng đó. Điều
