PHẦN II
PHẬT GIÁO Ở NGOÀI ẤN ĐỘ
-----*-----
19
PHẬT GIÁO Ở SRI LANKA
L
ịch sử Phật giáo ở Đông Nam Á mở đầu với việc du nhập Phật pháp vào Sri Lanka.
Tuy có truyền thuyết kể rằng bản thân Đức Phật đã tới thăm đảo quốc này, nhưng
cuộc tiếp xúc lịch sử chỉ bắt đầu từ một phái đoàn do vua Aśoka gửi tới, khoảng 247
trước CN., để đáp lại mối tình hữu nghị của vua nước Sri Lanka là Devānaỵpiyatissa
(250-210 tr. CN.). Vị vua này đã trở thành một người bảo trợ rất sùng mộ của tôn giáo
mới này, và được truyền thống cho là đã sáng lập tu viện Mahvihra, trồng tại đó một
cây Bồ đề, và xây dựng tháp lớn ở Anurdhapura, tên là tháp Th
ù
prma Dgaba, trên
tháp có chứa xương đòn của Phật. Có vẻ như từ rất sớm đã có sự đồng hóa giữa Nhà
nước và nền văn hóa Sinhala, và Phật giáo được coi là quốc giáo. Điều này cho thấy
Phật giáo ở Sri Lanka đã mau chóng đạt được một tầm quan trọng trên bình diện quốc
gia, vì Phật giáo đã được cả các nhà sư lẫn các vị vua sùng mộ: các sư thì được vua
trọng vọng, còn vua thì được các thế lực của các sư ủng hộ. Ngay từ đầu, Phật giáo ở
Sri Lanka là một hiện tượng của các tu viện, và lịch sử Phật giáo thời kỳ đầu trên đảo
quốc này được đặc trưng bởi sự cạnh tranh giữa các tu viện hay vihra khác nhau, và
tuỳ theo từng thời kỳ mà tu viện này hay tu viện khác giành được sự bảo trợ của vua,
từ đó nó tìm cách chi phối toàn thể Tăng giới. Phái Phật giáo mà Ngài Mahinda đem
đến rõ ràng là thuộc tông phái Sthaviravda, và tông phái này sẽ bị chi phối bởi một
nhánh sau này của nó, phái tiếng Pāli gọi là Theravda. Vì thera trong tiếng Pāli tương
đương với sthavira trong tiếng Phạn, nghĩa là "trưởng lão" hay "kỳ cựu", nên phái
Theravāda đã tự coi mình là thuộc phái Sthaviravda nguyên thủy, và tự nhận mình
nắm giữ được Giáo pháp nguyên thủy của Đức Phật.
Thiền viện đối thủ đầu tiên của Mahvihra là Abhayariri Vihra được vua Vaṭṭagmaṇī
(29-17 tr.CN.) xây dựng sau khi vua đánh đuổi được quân xâm lăng Tamil ra khỏi
đảo. Cũng chính vào năm cuối cùng trị vì của vị vua này mà lần đầu tiên Tam Tạng
(Tipiṭaka) được viết ra, vì cuộc chiến trước đó đã đe doạ tiêu diệt Tăng giới, mà cho
tới bấy giờ vẫn là nơi duy nhất để lưu giữ kinh này. Các tranh chấp về quyền lợi sớm
phát sinh giữa Mahvihra và Abhayagiri Vihra, do việc vua đã tặng một thiền viện
(vihra) mới cho cá nhân một vị sư khiến cho vị sư này bị trục xuất khỏi Mahvihra vì
đã phá giới luật là cấm việc sở hữu như thế. Hậu quả là vị sư này đã cắt đứt quan hệ
với Mahvihra, mang theo một tập thể sư ni sang tu viện Abhayagiri Vihra. Hai tu viện
