ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 1 - Trang 97

lời vấn đáp để khuyên bảo. Rồi tiến quân, giặc Man lẩn trốn, tan tác. Trinh
sợ ta đem quân về, chúng lại tụ họp, bèn chiếm đóng chỗ sào huyệt địch lập
trại lũy, lập đồn điền, đặt điếm canh, giả vờ làm kế ở lâu. Giặc Man sợ, đến
cửa quân xin hàng. Trinh vỗ về, yên ủi, cho chúng về, rồi kéo quân rút lui.
Tin thắng trận đến tai chúa, chúa ban khen.
Năm Tân Mùi (1751), mùa đông, Trinh dâng thư trình bày tình trạng đau
khổ của dan: "Dân là gốc nước, gốc không bền thì nước chẳng yên. Ngày
bình thường không lấy ân kết dân, thì lúc có việc trông cậy nương tựa vào
đâu? Tôi trộm lo: Dân gian chất chứa tệ hại đã nhiều nếu cứ để yên nếp
thường, giữ lối cũ, không tùy nghi thêm bớt, thiết lập kỷ cương thì một đạo
(81) còn không thể làm được nữa là một nước. Nay có ba việc hại dân là
cấp lương lính, nuôi voi và nộp tiền án phí. Còn các nhũng lệ khác không
thể đếm xiết!" Nhân đó Trinh điều trần bốn điều tệ hại đã lâu:
1. Các viên phủ huyện có chức vụ cai trị dân gần đây không đôn đốc làm
việc ấy, chỉ sai khám xét kiện cáo. Xin từ nay, các thuế lệ như sai dư điền
tô, nhất thiết giao cho Tri huyện thu biên, giao lên doanh Quảng Nam để
nộp cho đỡ phiền nhiễu.
2. Các viên phủ huyện từ trước đến giờ thường kiếm lợi ở những việc sai
bắt tra xét (những người can phạm) để lấy bổng lộc tiền tài, của dân càng
hao, phong tục trong dân càng bạc. Nay xin liệu cấp cho lương thường
xuyên, thăng giáng tuỳ theo từng viên chức thanh liêm hay tham ô, siêng
năng hay lười biếng.
3. Lậu đinh có hai loại: có kẻ trốn tránh sưu thuế mà lang thang, có kẻ đói
rét thân mà xiêu tán. Nay không chia đẳng hạng, tất cả đều liệt vào sổ đinh,
bắt đóng thuế thân, họ tất sợ hãi mà tản mát, lén lút ở núi rừng, dân ở lại
phải gánh đậy bồi thường, thì sao chịu nổi! Nay xin xét số lậu đinh, ai còn
có nghề làm ăn thì thu thuế như lệ , ai đói rét khốn khó thì cho miễn thuế,
tùy cách vỗ về để hạng cùng dân được sống lại.
4. Nên để cho dân yên tĩnh, không nên làm động, động thì dễ loạn, tĩnh thì
dễ trị. Nay bắt dân săn bắn ở núi rừng, kiếm gà, lùng ngựa, không thể tất
đức ý (triều đình) quấy rối nhân dân địa phương. Lũ giả mạo đi đến đâu
làm náo động đến đó, người đều than oán. Xin từ nay hễ sai người đi làm