Nguyễn Từ Phi là chị Hiếu Khang Hoàng hậu. Trước kia vào hầu Hưng Tổ,
sinh 3 con trai: con cả là Tương Dương Quận vương, tên là Hạo, con thứ
nhì chết sớm, con thứ ba là An Biên Quận vương tên là Mân, 2 con gái lớn
là Phúc Lộc Công chúa Ngọc Du, con gái thứ là Minh Nghĩa Công chúa
Ngọc Tuyền. Khi biến l
oạn năm Giáp Ngọ, Phi ẩn náu ở dân gian. Mùa xuân năm Kỷ Hợi, Thế Tổ
Cao Hoàng đế sai người rước vào Gia Định, ở cùng với Hiếu Khang Hoàng
hậu. Buổi đầu năm Gia Long rước về kinh, theo ở sau cung Trường Thọ.
Mùa đông năm thứ 6 chết, tặng là Ý Thân Huy Gia Từ phi năm thứ 5
(1845) rước thần chủ thờ ở nhà thờộc Thái trưởng công chúa.
Thế Tổ Thừa Thiên Cao Hoàng hậu
Thế Tổ Thừa Thiên Cao Hoàng hậu, họ Tống, là người ở quý huyện (tức
huyện Tống Sơn) tỉnh Thanh Hóa, con gái Quý quốc công Tống Phúc
Khuông, mẹ là họ Lê.
Trước đây, Quốc công mang gia quyến vào Gia Đ
ịnh. Năm Mậu Tuất, hậu 18 tuổi, Thế Tổ Cao Hoàng đế đem đủ lễ vật đến
cưới, tấn phong là Nguyên phi. Hậu là người cung kính cẩn thận, cử động
có phép tắc lễ độ, vua rất quý trọng. Sinh được 2 con trai, con cả là Chiêu,
chết sớm, con thứ là Cảnh, đã có truyện chép riêng. Mùa thu năm Quý
Mão, giặc Tây Sơn đến cướp thành Gia Định, vua ngự ra đảo Phú Quốc,
người nước Xiêm đến đón. Khi vua sắp sang Xiêm, trước hết sai Hoàng tử
Cảnh sang Tây cầu viện. Bèn đem ra nửa dật vàng tốt cho Hậu, bảo rằng
con ta đi rồi, ta sẽ đi đây, Phi phụng dưỡng Quốc mẫu ở đây, chưa biết sau
này gặp nhau ở nơi nào và ở ngày nào, đem vàng này để làm của tin.
Mùa xuân, năm Giáp Thìn (1784) vua từ nước Xiêm về, Hậu rước quốc
mẫu ở lại đảo Phú Quốc. Mùa thu năm Mậu Thân (1788) lấy lại thành Gia
Định, sai người đến rước về Gia Định. Từ đây trở đi, mỗi khi vua đi đánh