rất nhiều, nước họ cùng với Hỏa Xá đất gần liên nhau, từ trước tới nay còn
vì đường sá ngăn trở nên việc cống hiến dâng lễ vật, triều đình tất cũng
khen ngợi thu nhận. Nếu không muốn cũng không ép. Nhân tiện hỏi cả núi
sông bờ cõi cho đến nhân dân ăn ở phong tục như thế nào ghi chép tất cả
tình trạng đem về làm bản đệ tâu lên để rõ tình trạng. Rồi sau Trấn Tây lại
dâng sớ nói là bọn tên Kế tên Mạt nói: Bọn họ nghe nói, hai nước ấy dẫu
nhỏ, mà việc quỷ thần thiêng hơn ở Lạp Man. Năm trướ vâng mệnh Phiên
vương phái bọn họ mang vật hạng đi tìm quỷ thần hai nước phù hộ, chuyến
đi ấy do phía Đông huyện Sơn Bốc tìm đường tiến đi, trải 15 hôm mới tới
chỗ Quốc trưởng nước Thủy Xá ở. Đất ấy Đông giáp nước Hỏa Xá, Tây
giáp huyện Sơn Bốc, Nam giáp man Đen Đen, Bắc giáp man Lai. Chỗ ở ba
mặt có núi ngăn trở, một mặt là cánh đồng rộng, trong có nhà dân ước 100
nóc. Quốc trưởng có 7 gian nhà lợp tranh, ở phía Đông chỗ dân cư, chẳng
đặt thành quách gì, trong nhà đóng giá thờ thần, gia quyến và nô bộc độ
14,15 người thôi. Còn Quốc trưởng nước Hỏa Xá thì ở cách Thủy Xá ước
độ 3 ngày đường, về nhà lá và quyến thuộc nô bộc dân cư cùng với Thủy
Xá na ná giống. Duy có dựng riêng một cái đền để làm chỗ thờ thần. Đất
của nước ấy đều cánh đồng rộng, không có núi sông hiểm trở. Bọn họ khi
đến hai nước ấy nộp phẩm vật, thì Quốc trưởng hai nước ấy đều họp dân
Man vài chục người, mổ một con trâu, thần thay Phiên vương cúng thần,
cầu khẩn, không cho bọn họ dự thấy. Cúng xong, đem thịt trâu cho bọn họ
mỗi người đều 1 bát, nói rằng: Không ăn thì có sự đau ốm. Rượu thì đổ lẫn
với nước lã cho vào cái chum. Lấy ống trúc hút vào uống. Trong nước
không đặt quan chức, cũng không bắt lính đặt hình pháp. Dân không biết
chữ, có vay mượn thì lấy dây thắt nút làm ghi; cách sinh nhai thì chặt cây
đào đất trồng cấy, không có cày bừa. Hàng năm không có nộp tô nộp thuế,
Quốc trưởng cũng không trách thu.
Khi Quốc trưởng muốn đi chơi, chỗ gần thì người đi theo độ 3, 4 người,
chỗ xa cũng chẳng qua hơn 10 người, cưỡi 3 thớt voi, lấy nón lá che đầu,
không có dù lọng, về phong tục hai nước ấy, trai gái bằng lòng nhau, thì
bên trai đưa đủ trâu rượu đến nhà gái, mời dân sở tại đến họp, thế là thành
