to tát. Dân ở súc chỗ Quốc trưởng ở ước hơn trăm nhà, nhà của quốc
trưởng ở không dựng đồn lũy để ngăn giữ, nô bộ dưới 20 người; đào đất
trồng lúa để ăn, cũng giống như dân trong súc, mà dân suy tôn là Quốc
trưởng, là vì tương truyền đời trước có để lại một cái roi mây, thờ làm vật
thiêng, Quốc trưởng làm đền ở chỗ gần nhà để thờ cái roi ấy, có việc gì đến
cầu khẩn là ứng hiệu, chưa nghe thấy có thuật gì lạ khác. Dẫu có ốm đau
mới sắm lễ phẩm đến Quốc trưởng để cầu khẩn cho, không thì suốt năm
không từng qua lại. Quốc trưởng thỉnh thoảng hoặc đến các ấp yêu cầu tài
lợi thì dân chỉ cấp cho tý chút, nguyên không có lệ phải thường cung cấp.
Ngày thường cùng ở với nhau cũng như Man Lào, chưa biết có danh phận
vua tôi trên dưới.
Vua lại dụ cho thành Trấn Tây phái thuộc hạ đi cùng với bọn tên Mạt đến
nước Thủy Xá hỏi lại lần nữa, nhưng vì thổ biền và thổ dân ở Trấn Tây
khởi lên làm phản, việc bèn thôi. Tháng 7 năm ấy, lại sắc cho bộ Lễ tư sức
cho tỉnh Phú Yên phái người đến Hỏa Xá xét hỏi sự tình, rồi tìm đường đến
Thủy Xá tìm hỏi tình hình. Tháng 12, tỉnh Phú Yên dâng sớ nói: Vâng
mệnh phái cho Bá hộ ở đồn Phúc Sơn và bọn Lê Văn Quyến mang đủ nhiễu
sa áo xiêm, đồng thau, muối trắng mọi thứ đến hai nước Thủy Xá, Hỏa Xá
đưa tặng và mượn tiếng buôn bán để dò hỏi tình hình. Khi bọn Quyền trở
về nói: Đất nước Thủy Xá (trước kia vẫn gọi là Hỏa Xá), phía Tây tiếp
nước Hỏa Xá, phía Đông tiếp giáp đồn Phúc Sơn thuộc tỉnh hạt và giáp
thuế Man (108) ở Thạch Thành, phía Bắc giáp hoang Man ở Bình Định;
còn đất Hỏa Xá (tức thực là Hỏa Xá), phía Nam và Bắc đều giáp Lạc man,
hai nước ấy dẫu có quân trưởng, nhưng không có quân lính, thành quách, tự
cày lấy mà ăn, tự dệt lấy mà mặc, cùng với các sách trưởng không khác gì.
Duy có nêu tiếng thần thánh để nương nhờ, được mọi người tôn lên, dân
Man phụng thờ như bậc thần linh mà thôi. Còn quyền sinh sát. việc tranh
đấu đều do ở sách trưởng tự chuyên, Quốc trưởng không dự đến. Tương
truyền là khi mưa dầm mà cầu đảo thì mưa, nên gọi là Thủy vương. Bọn
Quyền mới đến Thủy Xá, mượn người dẫn đường, đưa đến nước Hỏa Xá, ở
đường thấy một nơi có 2 quả núi đứng cao, địa thế như nóc nhà, nước chia
