ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 3 - Trang 337

chính trị, thưởng cho gia nhị cấp. Năm thứ 4, Phương bàn định về điều lệ
xét hỏi chỗ quan ải nơi bến sông dâng lên.
Năm thứ 5, Phương cùng Phan Thanh Giản dâng sớ xin vua cẩn thận khi
làm việc, khi nghỉ có tiết độ, siêng năng chính sự, ức bỏ chế bớt thói quen
thế tục và chuộng tiết kiệm, tinh giảm bớt kẻ hầu cận, cẩn thận việc tuyển
cử, khoan thứ công dịch, tăng thêm lương bổng, gồm 8 việc. Vua bảo rằng:
bọn khanh trung ái, tự không thể chê được, có mưu tốt gì khác thói thường
vào tâu. Tri Phương nhân thể xin đem trả lại sứ tiết. Nhưng vua cho là Nam
Kỳ còn cần phải sửa sang nên phải nghĩ làm cho tốt về sau, đợi khi thực
hiện, ta sẽ gọi về cũng chưa muộn.
Năm thứ 6, thăng Thự Đông Các Đại học sĩ, Phương xin từ vua không cho.
Bấy giờ thổ dân ở Cao Miên, nhiều người đến trú ngụ ở bảo Thông Bình
(thuộc tỉnh Định Tường). Phủ thần Nguyễn Đình Tân nói: bảo ấy tiếp giáp
với cõi đất người Miên, là chỗ đất ở ngay lòng bụng, sợ sinh ra mối hấn
khích bên ngoài chăng? Tri Phương cho là: Cao Miên là thuộc quốc của ta,
dân ta đến nước họ, mà họ cho tạm ở, không có lo ngại gì. Nay dân họ đến
nước ta, nếu ta cự tuyệt đi thì chẳng hầu như tỏ cho người biết là mình
không rộng lượng ư? Nếu cho là dân hai nước ở lẫn với nhau là đáng lo, thì
như các phủ Ba Xuyên, Thất Sơn, từ trước đến nay vẫn ở lẫn với nhau, há
từng có coi phân biệt gì đâu? Chỉ cốt ở quan địa phương các tri vỗ yên thế
nào đấy thôi. Xin cho chúng trú ở đấy để tỏ lòng nhân của triều đình, coi
dân nào cũng như một cả. Vua theo lời nghị của Tri Phương.
Lại đến kỳ đại kế, vua thấy Tri Phương ở ngoài biên khó nhọc, thưởng cho
1 chiếc kim khánh có chữ "Liêm bình cần cán". Rồi sai sung chức Kinh
lược đại sứ. Bấy giờ, việc bàn về làm đồn điền 6 tỉnh, thì các tỉnh phần
nhiều nói là việc ấy không tiện. Vua sai Tri Phương xét kỹ xem thế nào và
đem sự trạng hiện đương làm phúc tâu lên. i Phương bèn dâng sớ nói: địa
giới Nam Kỳ liên tiếp bọn giặc rợ mọi, dân lưu tán nhiều. Ngày nay giả làm
chiêu mộ để tụ họp lại bắt khai khẩn để nuôi sống, chính là kế hoạch cần
yên cho việc cai trị vỗ yên. Hiện nay đã dần thành cơ, đội, được 21 cơ, lập
thành làng ấp có trên dưới 100 làng; chia đặt từng đồn khai khẩn, thế đã
nghiêm, hình đã thành, không đến nỗi dễ tan được. Vả lại việc bàn lập đồn