ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN - TẬP 4 - Trang 188

thiết về việc đó, đại lược rằng: "Về khoản sang Việt Đông đã được đình chỉ,
trong ngoài đều biết, nay lấy việc cứ động thương kẻ mắc nạn để hòa mục
lân bang mà kèm chuyến đi doanh thương mua bán đổi chác, thời lấy danh
nghĩa đưa đi mà đem hóa lợi trở về, không rõ người nước láng giềng sẽ gọi
cái thuyền ấy là thuyền gì? Vả nay con đường Lạng Sơn quân lưu khấu lan
tràn đã có hàng tuần, tờ biên thư lại tới mà đương sự thời bất nhất. Nghĩ tới
đó chỉ sinh ngớ ngẩn cho một nạn thường. Thiết tưởng việc làm trái ngược
chưa đáng là nghĩa. Xin những hóa vật này cho đi theo thuyền đem mộ
thưởng cho chiến sĩ để quét nhanh đám giặc "ngoài biên". Tờ sớ tâu vào,
vua giao xuống Bộ Lại bàn tội, các đại thần liên tiếp dâng sớ xin khoan tha
cho. Vua bèn trách nhẹ, rồi ra làm Án sát sứ ở Lạng Sơn. Bấy giờ thế giặc
đang bành trướng, người phần nhiều lấy làm nguy, Anh Tuấn vào bái mạng,
tức thì tới nhận chức, mới được hơn một tháng đã đánh được gặc ở Hữu
Khánh, được chỉ khen ngợi, nhân dâng sớ: "Xin đình việc lưu quan, bãi
việc chuyển vận rèn tập thổ dõng để thư sức cho dân, và ngầm bài xích thế
giặc". Sau đó giặc do đường Tiên Yên nhòm ngó Lộc Bình. Anh Tuấn cùng
Chưởng vệ là Nguyễn Đạc đem quân tới đánh đuổi đến Yên Bác, giặc lui
giữ Thiết Khê, Anh Tuấn bàn nên dừng binh để xem thế giặc, Đạc không
theo cứ đánh trống tiến đi, Anh Tuấn sợ Đạc tiến một mình không có cứu
viện, cũng đem quân sở bộ kế tiếp tiến đi. Tiền quân đã vào nơi hiểm địa bổ
vây trại giặc ở dưới núi, giặc bỏ trại lên núi, Đạc thúc quân tranh nhau lên
núi. Giặc lăn đá ném loạn xạ như mưa, khổ chiến được một lúc, chân Đạc
bị thương rồi giặc gia hại. Anh Tuấn trong khi đi nghe tin tiền quân bất lợi
mà Đạc đã chết, chúng đều ngăn lại bảo tiến cũng vô ích, Anh Tuấn nói:
"Đạc dẫu chết, tản binh còn ở trong núi, ta nếu không tới thời vào hết trong
tay giặc." Bèn tới men núi thấy bại binh ở trong rừng rậm dần dần lại về tụ
họp. Quân giặc lan tràn đầy rẫy núi hang thừa th đánh giết, quân Tuấn địch
không nổi bèn vỡ chạy, giặc vội đến tranh nhau che lấp, Anh Tuấn lấy
gươm đâm bèn bị hại. Bấy giờ là ngày mồng 6 tháng 4 năm Tự Đức thứ 8
(1855). Việc đến tai vua, vua cảm động thương xót, thân bảo thị thần vì đó
thở than chảy nước mắt, truy tặng Hàn lâm viện trực học sĩ sai hữu tư hỏi
thăm người mẹ.