Lại cùng huyện có Văn Đình Thực và ở Nghi Xuân có Nguyễn Hành cũng
đều có tiếng khen là ẩn dật. Đình Thực tính điềm đạm khoáng đạt. Tự Đức
năm thứ 5 (1852), vô lĩnh hương tiến, xin từ không tới tuyển quan, tự yên
phận nơi rừng núi suốt được 30 năm. Sau ra làm giáo chức được 3,4 tháng
mắc bệnh xin về, tới núi Mã làm nhà ở đó, họp học trò dạy học lấy sách vở
làm vui, không có ý cầu tiến nữa.
Hành tên tự là Tử Kính, là cháu Nguyễn Nghiễm, Nguyễn Khản làm tham
tụng đời cố Lê và là cháu họ tiền Tham tri Nguyễn Du. Hành chăm học,
nhiều kiến văn, tự nghĩ phận mình là dòng dõi công thần đời Lê, trải n Tây
Sơn, không có ý ra giúp đời, lại còn núm náu, chỉ lấy văn bài sách vở làm
vui. Khi nhàn hạ ông dong chơi các danh thắng, vết chân đến đâu là phát
sinh ngâm vịnh, đại ý phần nhiều là lời nói lo thời thường tục. Người đời
đều cho là cao thượng, có trước tác những quyển: "Quan hải tập", "Minh
quyên tập" và "Thiên địa nhân vật sự ký".
Lê Mẫn Đức
Người huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Lúc nhỏ thông minh đĩnh ngộ, ham
học, đóng cửa đọc sách có khi vài tháng không đi đâu Minh Mạng năm đầu
(1820) được liệt vào tường sinh; thế rồi chán học khoa cử không chăm việc
đi thi nữa, lấy thơ văn làm vui, thường chơi cảnh Hương Sơn đến các danh
thắng ở Quảng Bình. Sau về làm nhà dạy học, người tới học, đều dạy về
văn nghĩa lý nên cắp sách tới học ngày nhiều. Năm Tự Đức thứ 5 (1852),
Tổng đốc Sơn Tây là Nguyễn Khắc Tuần cho là người ẩn dật tiến lên triều
đình, vua cho triệu tới cửa khuyết. Khi đến, cáo bệnh cố từ, vua bèn cho về,
từ đó càng núm náu cùng với tiều phu mục đồng qua lại quãng sơn dã,
phóng khoáng tự đắc, vách trát xung quanh trông thực tiêu điều mà vẫn
thản nhiên. Thương Sơn công thường tặng thơ và ví như Bàng Đức (đời
Đông Hán). Mất năm 65 tuổi. Có trước tác những tập thơ: lúc đầu gọi là
"Hương Sơn phụ tập" và "Quýnh trai tập", sau khi về nhà gọi là: "Quy điền
tập", lúc vãn niên gọi là "Mông viên tập
