hữu tình trên vì Ngài đã diệt trừ được các lậu hoặc (Àsava). Chính những
lậu hoặc này khiến con người trở thành thiên thần, Càn thát bà, Dạ xoa hay
người thường. Như một hoa sen sanh trong nước, lớn lên trong nước,
nhưng vượt lên trên và không bị dính dáng gì với nước. Cũng vậy, một đức
Phật sinh ở trong đời, lớn lên ở trong đời, nhưng đã nhiếp phục
(abhibhuyya) đời và sống không bị chi phối bởi đời. Do vậy Ngài nói vị
Bà-la-môn nên xem Ngài như một đức Phật chứ không phải loại hữu tình
nào cả.
5/- Lại có nhiều đoạn khác nói đến thần thông đức Phật như Ngài có thể
sống trong một kiếp hay có thể hiện ra nhiều hóa thân khác nhau và làm
nhiều thần thông khác? Nhưng chúng ta phải để ý những thần thông ấy
không phải chỉ riêng đức Phật mới có mà các vị đệ tử của Ngài cũng chứng
được nếu đã đạt được những Thánh quả cao hơn (15).
Quan điểm về Kàya của Thượng tọa bộ không thay đổi
Chúng ta có thể xem tư tưởng Ðại thừa đã hàm chứa trong những đoạn văn
trên tuy không được phát lộ một cách đầy đủ. Nhưng tập Kathàvatthu (16)
xác chứng sự có mặt lịch sử đức Phật chống với những người không chấp
nhận sựï kiện này và dẫn chứng những sự tích đức Phật trong những tập
Nikàyas. Những điểm trên khiến chúng ta thấy rõ quan điểm của Thượng
tọa bộ đối với vấn đề của đức Phật. Dù từ những danh từ Rùpakàya và
Dharmakàya, từ những tác phẩm Ðại thừa hay bán Ðại thừa, được đưa vào
các tác phẩm Pàli về sau (17), những danh từ này không mang theo những
tư tưởng siêu thực. Ngài Buddhaghosa chậm cho đến thế kỷ thứ V sau kỷ
nguyên, đã nói đến những Kàyas như sau:
Yo pi so Bhagavà asìti anuvyanjanapatimandita -
dvattimsamahàpurisalakkhanavicitra -rùpakàyo sabbàkàraparisuddhasì
lakkhandhàdi- gunaratanasamiddha -dhammakàyo yasamahatta-
punnamahatta... appatipuggalo araham sammàsambuddho.
