Chúng ta cần phải để ý rằng các học giả này có những kết luận trên đầu
trích những đoạn trong các tập Nikàyas để binh vực những quan điểm của
mình và những quan điểm này một phần lớn đều dựa trên những đoạn văn
trong các tập Nikàyas. Trong những trường hợp này, chúng ta phải công
nhận các tập Nikàyas không trình bày một hệ thống triết lý và giáo lý đồng
nhất và liên tục. Nhưng chúng ta biết, các tập Nikàyas được kiết tập trải
nhiều thế kỷ và như vậy các tài liệu khó được trình bày một cách có hệ
thống và đồng nhất. Sự thật các tập Nikàyas kiết tập các tài liệu phức tạp,
phát xuất từ những thời gian và xứ sở rất cách biệt nhau, và lẽ dĩ nhiên
chung ta không thể mong đợi các tập Nikàyas trình bày về Niết bàn một
cách đồng nhất và có mạch lạc.
Các vị Tổ sư cũng băn khoăn không biết giải thích Niết bàn thế nào cho
đúng đắn. Nhưng các vị này không bao giờ cố gắng khám phá một sự đồng
nhất liên tục trong các đoạn văn của các tập Nikàyas, từ những cuộc tranh
luận được ghi trong tập Kathàvatthu và Abhidharmakosa.
Chúng ta thấy các nhà tranh luận trích dẫn một số đoạn văn không từ một
Nikàyas hay Sùtra nào để chứng minh sự giải thích của mình. Ðối với các
nhà tranh luận này, mỗi lời trích dẫn đều độc lập, và có giá trị như nhiều
câu trích dẫn. Ðiều rất đặc biệt là các nhà tranh luận không bao giờ cật vấn
giá trị những câu của đối phương trích dẫn. Ðiều kiện này chứng tỏ mỗi
nhà tranh luận ưa thích một số đoạn văn hơn các đoạn văn khác và xây
dựng quan điểm của mình trên những câu trích dẫn ấy. Rõ ràng các tập
Nikàya là sự kiết tập của nhiều đoạn văn sai khác đặt trong một hệ thống
liên hệ và đặt dưới hình thức một bài kinh. Hiện nay có nhiều cố gắng gạn
lọc những bài kinh ấy và tìm kiếm những tầng lớp sai khác, nhưng các cố
gắng ấy khó có những thành quả mong muốn nếu không có những bằng
chứng mới.
Có người có thể cãi rằng một Pitaka (Tạng) là sự kiết tập một số bài kinh
của một học phái đặc biệt nào và như vậy tính chất đồng nhất và liên tục có
