truy nguyên những bia đá khắc những mẩu chuyện Jàtaka và nhiều mẩu
chuyện được tìm thấy trong tập Jàtakatthavannanà. Tuy vậy sự truy nguyên
này cũng chưa lấy gì làm chắc chắn cho lắm và rất có thể văn học rất phong
phú của Avadàna nay còn trong tình trạng bản thảo có thể giúp phần truy
nguyên được chắc chắn và tốt đẹp hơn.
TRUYỀN GIÁO
Sự cố gắng của các học phái để truyền bá giáo lý của mình được thành
công như đã được các kiến trúc bằng đá ở Ấn Ðộ chứng thực. Mỗi học phái
chắc chắn tăng số tín đồ rất nhiều như đã được chứng thực trong một số bia
ký, các bia ký này thuộc một giai đoạn sau hơn một chút giai đoạn hiện
đang được đề cập. Những bia ký này có nói đến tặng vật đặc biệt cho mọi
học phái. Nhưng ngoài những bia ký này còn những bia ký khác không ghi
một học phái đăc biệt nào mà chúng cúng cho Tăng giới khắp bốn phương
(Caturdisasangha). Sự kiện này nêu rõ các đệ tử có thể thuộc một học phái
đặc biệt nào nhưng chúng cúng dường tất cả học phái. Vì thời đại những
bia ký này không giúp nhiều cho thời đại đang được đề cập đến, nên chúng
ta phải tự bằng lòng với những kết quả nhỏ mọn của một số tài liệu ít oi. Số
tài liệu này có thể được biên tập chậm hơn thời đại đang được đề cập đến,
nhưng có thể xem là đem lại những tài liệu cần thiết cho giai đoạn hiện tại.
Từ các tập Nikàya, chúng ta thấy rằng đạo Phật nguyên thủy được giới hạn
trong vòng Trung Ấn từ Anga đến Avanti, ngoài ra còn có một số tín đồ ở
những địa phương xa xăm phương Bắc và phương Nam (28). Ðoạn nói về
sự phân chia xá lợi đức Phật trong kinh Mahàparinibbàna, văn hệ Pàli và
Tây Tạng (29) cho chúng ta rõ một cách khá xác đáng sự truyền bá đạo
Phật trong khoảng bắt đầu giai đoạn thứ nhất. Những dân tộc được chia xá
lợi là dân tộc Licchavis ở Vesàli, Sàkyas ở Kapilavatthu, Buli ở Allakappa,
Koliyas ở Ràma-gàma, Bràhmana ở Vethadìpa, Mallas ở Pàvà Kusinàrà,
Moriya ở Pipphalivana và dân chúng ở Magadha (Ma kiệt đà). Những địa
điểm được đề cập đến đều thuộc đông Ấn Ðộ. Một địa điểm ngoài đông Ấn
