- quan niệm về Bồ-tát; - sự thực hành các hạnh Ba-la-mật; - sự phát triển
Phật tâm; - mục đích Phật quả; và - quan niệm hai thân tức là Rùpa (hay
Nìrmàna), Kàya (Sắc thân hay hóa thân) và Dharmakàya (Pháp thân). Quan
điểm sau khác hẳn với quan điểm Ðại thừa (77).
Như vậy, muốn chắc chắn về thời đại xuất hiện của Ðại thừa chúng ta cần
phải tìm đến thời gian khi quan niệm Pháp không và Pháp thân được giới
thiệu lần đầu tiên.
BÁN ÐẠI THỪA
Với sự nhận xét con đường phát triển trong giai đoạn trước, chúng ta thấy
rõ các nhà Tiểu thừa hoặc muốn phổ thông hóa đạo Phật hay để hàng cư sĩ
chú tâm vào nhiều hơn nữa, và chấp nhận giáo lý của mình, quan niệm Bồ-
tát và sự thực hành các hạng Ba-la-mật. Mục đích này được thực hiện nhờ
sự xuất hiện một văn học mới, văn học Jàtaka và Avadàna. Vì Jàtaka chỉ
nói đến tiền thân đức Phật, chúng ta phải tìm trong tác phẩm Avadànas, về
sự xuất hiện của quan niệm Bồ-tát và sự giới thiệu một lý tưởng cho hàng
cư sĩ. Mục tiêu của Avadàna là nêu rõ như thế nào các tín đồ hy sinh tất cả,
cho đến đời sống của mình, để thực hiện các hạnh Ba-la-mật, không phải vì
những khoái lạc thế tục hay chư thiên mà chỉ cốt chứng được chánh giác
với mục đích cứu chúng sanh thoát khỏi đau khổ (78).
Tập Divyànadàna, như đã thấy, nói đến sự phát nguyện thành Phật. Cũng
vậy, chúng ta đọc trong tập Mahàvastu (79) về các tín đồ phát Phật tâm và
phát nguyện thành Phật, với cử chỉ giản dị, lễ bái các tháp hay cúng dường
phẩm vật cho các tháp. Về phái Nhất thế hữu bô, luận tác củaVasumitra nói
đến (1) sự đồng đẳng về sự giải thoát của đức Phật, Thanh văn và Duyên
giác Phật; (2) về ba Thừa (Yàna); và (3) về Bồ-tát vẫn còn giữ địa vị phàm
phu Prthagjana cho đến khi bước vào Samyaktvaniyàma (con đường đưa đ?
n Chánh trí (80). Tập Mahàvastu cũng nói đến sự có mặt của ba Thừa (81)
và những con đường, những phương pháp mà một vị Bồ-tát phải theo. Tập
này nói đến bốn Caryà của vị Bồ-tát và 10 Bhùmis (địa), nhưng quan niệm
