cho rằng nhờ hiểu được lý nhân duyên chi phối sự vật, nhưng sự thật không
thể nào có Niết bàn nếu không chứng được tánh vô ngã của sự vật
(dharmanairàtmya). Các vị này xem đó là cửa giải thoát (nìryàna) nhưng sự
thật không phải vậy và do đó còn nắm giữ một phần trong nhiều tà kiến.
Các vị Pratyekabuddhayànàbhisamayagotras là những vị đã mê say khi
nghe đến các kinh nói đến sự giác ngộ đặc biệt của từng cá nhân, không ưa
thân cận với người khác, và rất thích thú các thần thông. Các vị
Tathàgatayànàbhisamayatora, theo tập Lankàvatàra, có ba hạng: (I) những
vị đã chứng ngộ tánh vô ngã của những loại gọi là hữu tình, (II) những vị
cho rằng sự giác ngộ sự thật chỉ xảy ra trong tự thân, và (III) những vị đã
chứng được sự vĩ đại của Phật sát (Buddhaksetra).
Các vị Aniyatagotra (bất định tánh) là những vị theo một trong ba tánh kể
trên khi được nghe giải thích. Các vị này thật sự ở trong giai đoạn dự bị.
Khi Àlayavijnàna (A lại da thức) của những vị này được gội sạch mọi klesa
(phiền não) và Vàsanà (tập khí); các vị này trở thành Thanh văn hay Bồ-tát
sau khi thọ hưởng hạnh phúc tu thiền nhờ chứng được tánh vô ngã của sự
vật. Các nhà Tiểu thừa cũng chấp nhận sự phân loại này nhưng với một ý
nghĩa sai biệt. Tập Puggalapannatti và tập Kosa nói đến niyata và
aniyatapuggala (Ðịnh tánh và bất định tánh hữu tình), những theo hai tập
này, các hạng Niyata (định tánh) là hạng người vì phạm năm tội ngũ nghịch
nhất định phải có tà kiến hoặc những bậc đã chứng một trong tám quả
Thánh và nhất định sẽ đạt đến Niết bàn, còn các loài hữu tình còn lại thuộc
bất định tánh, nghĩa là đời sống của các hạng này chưa được quyết định
(111).
Danh từ Gotrabhù (Chuyển tánh) chiếm một địa vị trọng yếu trong phương
thức giải thoát của Tiểu thừa. Danh từ này chỉ cho một người lần đầu tiên
bước vào con đường dẫn đến Niết bàn sau khi ra khỏi hàng ngũ phàm phu
(puthujjana) (112). Sau khi tu trì phần tâm linh, một người mới trở thành
Gotrabhù, sau một sát-na bước vào thánh đạo, nhận thức được khổ đế thứ
nhất trừ diệt các nghi vấn và sai lầm, thể nhận đư?c Niết bàn và bắt đầu thi
