sân để cầu hôn. Vua lấy làm lạ, hỏi thì họ thưa rằng một người là [4b] Sơn
Tinh, một người là Thủy Tinh, đều ở trong cõi cả, nghe nhà vua có thánh
nữ, đánh bạo đến xin lĩnh mệnh. Vua nói: "Ta có một người con gái, lẽ nào
lại được cả hai rể hiền?". Bèn hẹn đến ngày hôm sau, ai đem đủ sính lễ đến
trước thì gả cho người ấy. Hai người vâng lời, lạy tạ ra về. Hôm sau, Sơn
Tinh đem các đồ châu báu vàng bạc, chim núi thú rừng đến dâng. Vua y
hẹn gả con cho. Sơn Tinh đón vợ về ở ngọn núi cao trên núi Tản Viên.
Thủy Tinh cũng đem sính lễ đến sau, giận tiếc là không kịp, bèn kéo mây
làm mưa, dâng nước tràn ngập, đem các loài thủy tộc đuổi theo. Vua cùng
Sơn Tinh lấy lưới sắt chăng ngang thượng lưu sông Từ Liêm
19
để chặn lại.
Thủy Tinh theo sông khác, từ Ly Nhân vào chân núi Quảng Oai
20
rồi theo
dọc bờ lên cửa sông Hát, ra sông lớn
21
mà rẽ vào sông Đà để đánh Tản
Viên, nơi nơi đào sâu thành vực thành chằm, chứa nước để mưu đánh úp.
Sơn Tinh có phép thần biến hóa, gọi [5a]
22
người man đan tre làm rào chắn
nước, lấy nỏ bắn xuống, các loài có vẩy và có vỏ trúng tên đều chạy trốn
cả. Rốt cuộc Thủy Tinh không thể xâm phạm được núi Tản Viên. (Tục
truyền Sơn Tinh và Thủy Tinh từ đấy về sau đời đời thù oán, mỗi năm mùa
nước to thường vẫn đánh nhau).
Núi Tản Viên là dãy núi cao của nước Việt ta, sự linh thiêng rất ứng
nghiệm. Mị Nương đã lấy Sơn Tinh, Thục Vương tức giận, dặn lại con
cháu phải diệt Văn Lang mà chiếm lấy nước. Đến đời cháu là Thục Phán có
dũng lược, bèn đánh lấy nước.
Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Thời Hùng Vương đặt chư hầu để làm phên giậu,
chia nước làm 15 bộ. Ở 15 bộ ấy đều có trưởng và tá. Vua theo thứ bậc cắt
đặt các con thứ để cai trị. Nói 50 con theo mẹ về núi, làm sao biết không
phải là như thế? Vì mẹ làm quân trưởng, các con đều làm chúa một
phương. Cứ xem như tù trưởng người man ngày nay xưng là nam phụ đạo,
[5b] nữ phụ đạo (nay bản triều đổi chữ phụ đạo ___ ___ thành chữ phụ đạo
___ ___ thì có lẽ đúng như thế). Còn như việc Sơn Tinh, Thủy Tinh thì rất
là quái đản, tin sách chẳng bằng không có sách, hãy tạm thuật lại chuyện cũ
để truyền lại sự nghi ngờ thôi).
