Thứ sử Lý Tiến dâng lời tâu lên vua Hán rằng: "Khắp cả thiên hạ đều là bề
tôi của vua, thế mà nay làm quan ở triều đình đều là sĩ phu ở Trung Châu
82
cả, chưa từng khuyến khích người xa". Lời lẽ thiết tha cảm động, lại viện
dẫn nhiều bằng chứng. Vua Hán xuống chiếu cho người châu ta ai được cử
hiếu liêm mậu tài thì cho phép được bổ trưởng lại trong châu, không được
bổ ở Trung châu. Tiến lại dâng sớ nói: "Người được cử làm hiếu liêm xin
cho được như bác sĩ ở mười hai châu, căn cứ theo nhân tài mà đối xử". [9a]
Nhưng hữu ty sợ rằng người phương xa khoác lác mà chê bai bắt bẻ triều
đình, nên không chuẩn cho. Bấy giờ người nước Việt ta là Lý Cầm làm túc
vệ ở đài, bèn rủ người đồng hương là bọn Bốc Long 5, 6 người, giữa ngày
đầu năm các nước triều hội, đến quỳ lạy ở sân điện tâu rằng: "Ơn vua ban
không đều". Hữu ty hỏi vì cớ gì? Cầm nói: "Nam Việt ở xa không được trời
che, đất chở, cho nên mưa ngọt không xuống, gió mát không đến". Lời ý
khẩn thiết đau đớn. Vua Hán xuống chiếu an ủi, lấy một người mậu tài
nước ta làm Huyện lệnh Hạ Dương, một người hiếu liêm làm Huyện lệnh
Lục Hợp (Cầm là người Giao Châu). Sau Lý Cầm làm quan đến Tư lệ hiệu
úy, Trương Trọng làm Thái thú Kim Thành. Như thế nhân tài nước Việt ta
được cùng tuyển dụng như người Hán là mở đầu từ Lý Cầm, Lý Tiến vậy.
(Trọng người quận Nhật Nam, khi trước đến Lạc Dương, gặp hội lớn tết
Nguyên Đán, Tấn Minh Đế
83
hỏi: "Ở quận Nhật Nam hướng về phía bắc để
trông mặt trời phải không?" Trọng đáp rằng: "Nay trong các quận, có quận
gọi là Vân Trung (trong mây), là Kim Thành (thành vàng), không hẳn phải
có thật. Còn như phong khí ấm áp, mặt trời đứng bóng trên đầu sinh dân
[9b] thì vẫn có thế". Xét: Khoảng niên hiệu Nguyên Gia [424-454] đời
Tống Văn Đế, [quân Tống] đi đánh Lâm Ấp ở phương nam, tháng năm,
dựng nêu để đo bóng, thấy mặt trời ở về phía bắc cây nêu 9 tấc 1 phân
84
Giao Châu thì bóng ở về phía nam cây nêu 3 tấc 3 phân. Giao Châu cách
Lạc Thủy hơn 6,7 nghìn dặm. Chỗ dựng nêu tính đường dây thẳng thì nên
bớt đi nghìn dặm. Năm Khai Nguyên thứ 12 [724] thời Đường, đo ở Giao
Châu vào ngày hạ chí, bóng ở phía nam cây nêu 3 tấc 3 phân, cũng giống
số đo năm Nguyên Gia. Sách Luận Hành của Vương Sung nói: "Quận Nhật
