đành mà kẻ xấu cũng là nạn nhân về một mặt nào đó. Bi kịch của anh giáo
Tự cũng là bi kịch của mọi người. Đây không phải chỉ là bi kịch của một
giáo viên, một trí thức, mà là của mọi người. Cũng không nên và không thể
xem đây là cuốn sách về ngành giáo dục. Đã đến lúc nên chấm dứt lối phê
bình theo đề tài, cái lối phê bình làm hạn hẹp ý nghĩa của tác phẩm, làm
hiểu tác phẩm một cách thô thiển và lệch lạc.
Trong khi đọc một tác phẩm, thông thường người ta hay quên một nhân
vật rất quan trọng, có thể nói là quan trọng nhất, đó là tác giả. Chính tác giả
chứ không phải là ai khác đã phanh phui sự thật đời sống, mổ xẻ, phân tích
nhân vật với chủ kiến của mình. Chủ kiến của nhà văn thể hiện qua toàn bộ
tác phẩm chứ không phải chỉ qua chủ kiến của nhân vật. Có lẽ cũng nên
thôi đi cái lối đơn giản chia nhân vật thành nhân vật tích cực, nhân vật tiêu
cực. Các nhân vật như những tính cách, những số phận cụ thể, sống động
phức tạp được soi sáng dưới cái nhìn sắc sảo mà đầy nhân ái của nhà văn,
vậy thôi.
Vừa rồi anh Bội có nói đến không gian chật hẹp. Tôi thấy không phải
như vậy. Truyện ngắn Đại đội lính mới của Lưu Chấn Văn chỉ là câu
chuyện xoay quanh một đại đội bé tí làm cái công việc huấn luyện tầm
thường trên sa mạc Gô-bi mênh mông mà nêu lên được cả những bi kịch
lớn của cả xã hội Trung Quốc bây giờ... ghê gớm lắm. Cho nên trong văn
học, không gian chật hẹp không có chuyện gì cả. Trước đây người ta
thường hay nói đến tính sử thi. Khái niệm này cũng lôi thôi lắm. Theo tôi
hiểu, Đại đội lính mới trông chừng nhỏ bé, chập hẹp thế mà có thể nói là rất
sử thi, rất hoành tráng.
Đám cưới không có giấy giá thú là một cuốn sách hay và rất tích cực.
Nó nằm trong dòng vận động chung của sáng tác hiện nay theo một xu thế
tốt, tính thế sự mạnh mẽ. Từ sự thật được phơi bày trong văn học gợi cơ sơ
để suy nghĩ những vấn đề lớn của xã hội. Đã qua rồi thời kỳ mà người viết
không dám nói sự thật. Song từ sự thật còn ít nhiều có tính tư liệu, thời sự
