“Cuộc giao tranh tính cách học” không chỉ tiếp diễn nội trong một đất
nước duy nhất và bên trong các nhóm ở nước đó, các nhóm đứng ở những
điểm khác nhau trên đường đồ thị tính cách và dân số. Toàn thể những quốc
gia trong giai đoạn chớm giảm dân số cũng cảm thấy bị đe dọa vì áp lực dân
số và sự bành trướng từ các nước khác đang trong giai đoạn tăng dân số
chuyển tiếp, và còn vì những nước phương Đông khổng lồ vẫn đang trong
giai đoạn tiềm năng tăng cao dân số. Những căng thẳng quốc tế này, diễn ra
trong một vòng luẩn quẩn, giúp duy trì, trong các nước chớm giảm dân số,
những kiểu tính cách nội tại định hướng cùng với tâm lý thiếu thốn của họ,
vốn thích hợp trong giai đoạn tăng dân số chuyển tiếp trước đó. Do vậy, bản
danh sách các kiểu tính cách phù hợp với một xã hội dư dật - một xã hội mà
con người mơ ước hàng thế kỷ - bị trì hoãn lại về mặt lịch sử, và khoảng
trống cách biệt giữa cấu trúc tính cách và các khả năng tiềm tàng của cấu
trúc kinh tế vẫn còn đó.
Có thể bày tỏ nhiều thái độ khác nhau đối với khoảng cách biệt này. Một
thái độ sẽ, bởi vì có thể hay thậm chí rất có thể xảy ra thêm một cuộc Thế
chiến nữa - lần này giữa hai cường quốc trên thế giới phân cực rất cao -
khiến cho việc bàn đến thời đại dư dật, các kiểu tính cách của nó và các vấn
đề thấy trước của nó gần như là việc vô nghĩa lý. Hay có thể đi đến chính
kết luận ấy bằng một con đường khác, với lập luận rằng việc bàn về sự dư
dật ở Mỹ khi mà đói kém và khốn khổ vẫn là số phận của hầu hết nông dân
và nhiều cư dân thành thị trên thế giới thực ra là một việc vô luân, nếu
không nói là phi thực tế về mặt chính trị. Đây là những vấn đề có thực.
Nhưng tôi muốn chỉ ra về vấn đề thứ nhất - sự sắp xảy ra và tính cố hữu của
chiến tranh - rằng ở một mức độ không đáng kể, các dân tộc, như những kẻ
loạn thần kinh chức năng, tự chuốc lấy những nguy cơ mà họ hằng bị ám
ảnh, những nguy cơ mà, thay cho sức sống thật và sự lớn mạnh thật, giúp
cấu trúc nên đời sống họ; mặc dù rõ ràng là quyết định có chiến tranh hay
không chẳng phải tùy thuộc vào một mình Hoa Kỳ. Còn về vấn đề thứ hai,
tôi thấy hình như đem cảnh nghèo khổ của thế giới ra làm lý lẽ bác lại suy
luận tư biện về cảnh dư dật có thể có thì thực ra là giúp kéo dài chính tâm lý
