của phụ huynh theo ngoại tại định hướng giảm đi so với phụ huynh theo nội
tại định hướng.
II. Những thay đổi trong vai trò của người thầy
Có nhiều điều để nói về sự thay đổi cấu trúc uy quyền của những người
lớn mà không phải là phụ huynh, khi xã hội đi từ chỗ phụ thuộc vào kiểu
nội tại định hướng sang phụ thuộc vào kiểu ngoại tại định hướng. Chủ yếu
vì lý do kinh tế mà những bà bảo mẫu, vú em hay gia sư, đại loại như vậy,
gần như biến mất khỏi các gia đình thuộc giai tầng trung lưu và trên trung
lưu. Một hệ quả đáng chú ý là trẻ không còn được dạy dỗ bởi những người
luôn có thể nhắc nhở chúng tuân theo chuẩn mực của gia đình hay giai tầng
xã hội. Chuẩn mực đó là sự rèn luyện hữu ích trong giáo dục kiểu nội tại
định hướng - trong quá trình tiến tới những mục tiêu khái quát; đồng thời,
chuẩn mực đó phần nào đóng vai trò như một bộ đệm chống lại ảnh hưởng
hỗn tạp của các nhóm ngang hàng. Nhưng còn một hệ quả khó nhận thấy
hơn. Đứa trẻ đã được một bảo mẫu chăm nom và được một gia sư chỉ dạy
thường có ý thức rất mạnh về quyền uy trong gia đình và ngoài xã hội. Khi
nó vào trường nội trú hay đại học, rất có thể nó sẽ tỏ ra hờ hững trước thầy
cô - như trường hợp người mẹ giai tầng thượng lưu nói với một hiệu
trưởng: “Tôi không hiểu sao các thầy lại không hợp với Johnny; mấy người
giúp việc đều yêu quý thằng bé.” Một đứa trẻ như vậy sẽ không thích bị
thầy cô khuyên bảo về các mối quan hệ với bạn bè đồng lứa hay đời sống
cảm xúc.
Hơn nữa, sự hiện diện trong gia đình của những người lớn như vậy - gợi
lại hoàn cảnh như đại gia đình thời trước - góp phần giảm bớt những căng
thẳng trong các mối quan hệ cha mẹ và con cái. Dù đứa trẻ biết ai là chỉ huy
trong nhà, nó vẫn có thể dựa vào những “viên chức” khác này nhằm đối đầu
với uy quyền của cha mẹ. Và thực ra, cha mẹ kiểu nội tại định hướng
thường không quá thiết tha sự nồng ấm từ con cái, nên rất bằng lòng chấp
nhận con mình gắn bó tình cảm với những người có địa vị thấp hơn. Chàng
trai theo nội tại định hướng được nuôi dạy trong điều kiện như trên sẽ học
