bè chỉ với những ai thuộc tầng lớp xã hội tương đương. Giai cấp phải là một
rào cản có ý thức bởi lẽ thời đó các khu dân cư chưa bị phân cách theo giai
cấp và sắc tộc rõ rệt như ở nhiều vùng ngoại ô ngày nay - cũng như người
da trắng và người da đen ở miền Nam vẫn thường sống kề cận nhau. Từ 5
đến 15 tuổi, giới tính cũng là một rào cản cho trẻ kiểu nội tại định hướng,
trường học chung cho con trai con gái là rất hiếm và nếu có thì ở đó người
ta không nỗ lực khuyến khích hòa nhập hai giới, cũng như chẳng mấy ai nỗ
lực hòa hợp các giai tầng xã hội: không trường nào tổ chức các buổi khiêu
vũ cho học sinh lớp sáu lớp bảy. Nếu so với những đứa trẻ kiểu ngoại tại
định hướng ngày nay, trẻ theo nội tại định hướng - bị hạn chế khi chọn bạn
và tự giới hạn bản thân vì ý thức rõ được địa vị hiện tại của mình và địa vị
mà nó khát khao - có vẻ được coi là “khó tính”.
Bị kìm hãm trong những giới hạn xác định bởi địa lý và sự cấm đoán,
khi gần đến tuổi dậy thì đứa trẻ nội tại định hướng sẽ nảy sinh mong muốn
cần tìm một hai người bạn thân. Cậu ta có thể thấy, ở một người họ hàng
hay người bạn lớn tuổi hơn, một mẫu người để học theo và ngưỡng mộ.
Nhưng trong nhiều trường hợp cậu ta sẽ chọn một người bạn thân dựa theo
sự tương đồng về sở thích - những sở thích cá nhân mang dấu ấn riêng và
thường được lưu giữ ngay cả khi trẻ đã trưởng thành. Ta vẫn có thể quan sát
hình thức này tại các trường nam sinh ở Anh, ở đó đứa trẻ nào cũng có đam
mê riêng. Một số trẻ thấy mãn nguyện khi được ở một mình - riêng niềm
đam mê đã đủ để làm bạn đồng hành rồi. Nhiều trẻ kết bạn với nhau một
cách nhanh chóng khi có cùng sở thích như nuôi chim, đi xe máy, sưu tầm
khoáng vật, hay yêu thơ.
Như chúng ta sẽ thấy ở Chương XV, một niềm đam mê hay sự khéo tay
tự bản thân nó không phải là dấu hiệu rõ ràng của kiểu nội tại định hướng:
trẻ ngoại tại định hướng cũng có thể theo đuổi các đam mê tương tự. Thậm
chí, ở một mức độ nào đó, trên danh nghĩa niềm đam mê của hai phía là
trùng hợp. Nhưng sự đam mê của trẻ nội tại định hướng và ngoại tại định
hướng lại khác hẳn nhau về ý nghĩa và bối cảnh xã hội. Trẻ nội tại định
hướng sẽ chẳng mấy khi đem sở thích riêng ra chia sẻ với một nhóm đông
