trong quá trình nảy sinh kiểu người ngoại tại định hướng. Mục đích là nhằm
giảm xuống mức thường tất cả những kẻ nào nổi trội theo bất kỳ chiều
hướng nào. Ngay từ khi còn ấu thơ và từ đó trở đi, việc phô trương tính kiêu
căng được coi là một trong những điều chướng tai gai mắt nhất, có lẽ cũng
nặng như sự thiếu trung thực ở thời trước. Khoe khoang là cấm kỵ.
Sự cáu kỉnh, đố kỵ ra mặt, thái độ ủ dột - những điều này cũng vi phạm
quy tắc ứng xử của nhóm ngang hàng. Mọi thói tật hay cá tính độc đáo đều
ít nhiều sẽ bị loại trừ hay kiềm chế. Đánh giá của các thành viên trong
nhóm ngang hàng thường là vấn đề liên quan đến sở thích và khi diễn đạt
người ta phải dùng đến những từ ngữ mơ hồ, liên tục thay đổi: đáng yêu,
bần tiện, vụng về, cục cưng, cừ khôi, bảnh, đồ chó (không mang nghĩa
chính xác)… Phép trắc lượng quan hệ xã hội theo nhóm phản ánh tình hình
này, ví dụ như khi hỏi trẻ xem chúng thích ngồi cạnh ai hay không thích
ngồi cạnh ai, thích có ai là bạn, muốn ai làm lãnh đạo, vân vân. Những đánh
giá của trẻ có thể được cân nhắc kỹ lưỡng là bởi, và chỉ vì, tất thảy đều dựa
trên những chuỗi sở thích đơn giản mà trẻ em thường xuyên dựa vào để xếp
hạng lẫn nhau.
Tuy nói rằng các đánh giá của nhóm ngang hàng chủ yếu là do vấn đề về
sở thích, không liên quan đến đạo đức hay thậm chí chủ nghĩa cơ hội,
nhưng không có nghĩa là trẻ có thể mặc kệ những đánh giá này. Trái lại,
chưa bao giờ trẻ phải lệ thuộc vào những đánh giá đó đến như vậy. Nếu
nhóm ngang hàng là - ở đây chúng ta vẫn chỉ bàn đến tầng lớp trung lưu
thành thị - một nhóm ngông cuồng, đồi bại, xấu xa, cá nhân đứa trẻ có thể
cảm thấy bất bình như là một biện pháp tự vệ trước những mệnh lệnh của
nhóm. Nhưng cũng như uy quyền của người lớn trong các quá trình hòa
nhập xã hội theo ngoại tại định hướng, nhóm ngang hàng thường thân thiện
và khoan dung. Chúng chú trọng tinh thần “chơi đẹp”. Các điều kiện gia
nhập nhóm có vẻ hợp lý và cởi mở. Nhưng ngay cả khi không như vậy, việc
tỏ ra phẫn nộ trước sự bất công đã trở thành lỗi thời. Đứa trẻ do vậy bị đưa
ra phiên xử của bồi thẩm đoàn mà không nhận được sự bào chữa hoặc từ ý
thức đạo đức hoặc từ phía người lớn. Toàn thể đạo lý là của nhóm. Trên
