kính và đá của một nhà thờ. Đứa trẻ được dạy cho hiểu - hay tốt hơn, nó
không được dạy để khỏi hiểu - các ý nghĩa tượng trưng. Trái lại, tầng lớp
trung lưu đang lên phụ thuộc vào kiểu nội tại định hướng kiến tạo cho mình
một phong cách hiện thực chủ nghĩa mới mà bất kỳ lối sử dụng trực tiếp
tượng trưng chủ nghĩa nào cũng bị nghiêm ngặt loại trừ.
Phong cách mang tính tài liệu này là một thước đo văn chương cho một
thời đại ngày càng phụ thuộc vào kiểu nội tại định hướng. Thời đại này
dành sự nhàn rỗi cho truyện hư cấu - nhưng lại có ít chỗ cho khả năng
tưởng tượng. Defoe
có thể được xem là nguyên mẫu. Ông dùng đủ loại
thủ pháp, ví dụ như kể chuyện theo ngôi thứ nhất, mô tả tường tận thức ăn,
quần áo, chỗ ở, những tường thuật như kiểu ghi nhật ký về các cuộc tiếp
xúc, và các nhân chứng cộng tác, để đem lại một bối cảnh hiện thực cho các
câu chuyện thêu dệt phiêu lưu hoang dã của mình. Về mặt này tác giả nhất
định là ông tổ của truyện tranh, loại truyện xuất sắc ở chỗ nó khai thác chủ
nghĩa hiện thực của tình tiết như một thủ pháp làm sao nhãng để che đi tính
phi hiện thực của hoàn cảnh. Lối xử lý chất liệu văn học như vậy được gắn
kết theo những cách ý nhị với lối xử lý các kinh nghiệm sống nói chung đối
với tín đồ Tin Lành trung lưu kiểu nội tại định hướng. Với anh ta cuộc đời
là để sống giữa những thứ tiểu tiết bên ngoài; các ý nghĩa tượng trưng phải
được vất vả gạn lọc qua cái cụ thể.
Dần dà, chủ nghĩa tự nhiên thời đầu của Defoe nhường chỗ, cả ở Anh lẫn
ở lục địa châu Âu, cho một cách xử lý cặn kẽ hơn các mối quan hệ phức tạp
giữa cá nhân với nhau trong đời sống thành thị, nảy sinh trong giai đoạn
tăng dân số chuyển tiếp, khi mà thiên hạ đổ về các thành phố. Cùng với sự
lớn mạnh của các tầng lớp xã hội theo nghĩa hiện đại, tiểu thuyết bắt đầu
bàn đến những khác biệt giai cấp khó thấy giữa các cá nhân: những thăng
trầm và va chạm địa vị có lẽ là mối quan tâm căn bản của nó. Đứa trẻ được
chỉ dẫn trong một đời sống xã hội bất định mà sau này nó sẽ bước vào, bằng
cách học nhận ra các đặc điểm đã cá thể hóa tinh tế cho biết địa vị giai cấp
và đạo lý giai cấp.
Nhờ vậy mà truyện hư cấu cũng như niên giám và
