rõ, không bao giờ có cá nhân nào hoàn toàn là kiểu này hay kiểu kia, nhất là
nếu cuộc đời anh ta được xem xét toàn thể, chứ không vào một thời điểm
nào. Do vậy, mặc dù thật thú vị khi so sánh các cá nhân về mặt mức độ nội
tại định hướng và ngoại tại định hướng, song công việc ấy khó có thể kết
luận dứt khoát, và những ai đòi hỏi một cuộc kiểm tra mang tính thực
nghiệm quy mô lớn về các đặc điểm này, áp dụng cho toàn bộ dân cư, thảy
đều đã đánh giá thấp tính phức tạp và phạm vi của phân tích lý thuyết cùng
với điều tra thực nghiệm, những thứ cần phải có trước khi công trình như
vậy còn chưa bắt đầu.
Những trích dẫn từ Tolstoy
trong chương đầu và trích dẫn từ Alexis
de Tocqueville
đây đó khắp cuốn sách phản ánh mối băn khoăn của
chúng tôi rằng kiểu ngoại tại định hướng có phải là cái gì đó đặc biệt mới
trên thế giới hay chăng. Giáo sư Seymour Martin Lipset đã lập luận mạnh
mẽ trong một bài viết gần đây rằng, dựa trên những gì du khách châu Âu
đến nước này thuật lại (trong đó có cả Tocqueville), người Mỹ xưa nay vẫn
là kiểu ngoại tại định hướng, điều này là kết quả tâm lý của một cấu trúc xã
hội chưa có hệ thống thứ bậc cố định nhưng có một thôi thúc mạnh mẽ tiến
tới bình đẳng và di động xã hội.
Khi viết Đám đông cô đơn, chúng tôi đã
thất vọng vì sự thiếu thốn sử liệu trong nhiều lĩnh vực chúng tôi cho là liên
quan, chẳng hạn, không thể tìm ra bằng chứng đáng tin cậy cho thấy tôn
giáo có ý nghĩa ra sao đối với các giai tầng xã hội khác nhau vào thập niên
1830 thời Tocqueville còn sống. Chúng tôi có thể kiếm được dữ liệu về
thành viên và các sinh hoạt nhà thờ, về nhiều phong trào thức tỉnh lòng mộ
đạo khác nhau, và về các tranh luận thần học, nhưng không nhiều thứ cho
chúng tôi cảm giác vững tin về sức nặng tình cảm của tôn giáo đối với nam
giới lẫn phụ nữ, người lớn lẫn trẻ em, các tầng lớp được trọng vọng nhiều
hay được trọng vọng ít, các giáo phái mới hơn hay cũ hơn. Chúng tôi chỉ có
thể suy đoán lớp trẻ thế kỷ 19 sẽ trả lời ra sao cho các bảng câu hỏi chúng
tôi đang phân phát theo kiểu cực kỳ sơ lược và dễ dàng đối với thanh niên
giữa thế kỷ 20. Điều chúng tôi làm khi viết Đám đông cô đơn và Những bộ
mặt trong đám đông là tìm những cá nhân có thể bằng cách nào đó đại diện
