lên bầu trời trên đầu tất cả mọi xứ sở “Cả ngươi nữa cũng có thể hiện đại và
công nghiệp”.
Mặc dù tính linh hoạt còn dư lại ở hầu hết người trưởng thành làm cho
họ hữu dụng dưới mọi loại chế độ xã hội, nhưng vẫn có những giới hạn.
Người Anh-điêng trở thành những nô lệ nghèo, người châu Phi là những nô
lệ tốt - và điều này không chỉ vì (như Stanley Elkins chỉ ra trong cuốn
Slavery [Kiếp nô lệ]) các tàu buôn nô lệ đã làm hỏng tinh thần và phá vỡ
tính cố kết văn hóa của người Phi; một số bộ lạc châu Phi thích hợp hơn
cho công việc đồn điền, số khác cho công việc quản gia. Vì những lý do có
tính thực nghiệm của kinh nghiệm, không phải trên cơ sở ý thức hệ, người
Tây Ban Nha nhận thấy mình đã loại trừ người Tây Ấn bản xứ và thay thế
họ bằng những người du nhập có khả năng thích nghi hơn, có tính cách xã
hội phù hợp để sống còn trong các điều kiện khắc nghiệt. Dưới sự giám hộ
của chúng ta, người da đỏ Pueblo đã tỏ ra khó bị manh mún hơn các bộ lạc
da đỏ khác, có sức chịu đựng hơn nếu không muốn nói là kiên cường hơn.
Cũng vậy, lịch sử nhập cư ở đất nước này nhan nhản những ví dụ về sự
phản ứng khác nhau trước các điều kiện rõ ràng là tương tự: người Mỹ gốc
Nhật thế hệ thứ hai mưu cầu giáo dục, trong khi người Hoa thế hệ thứ ba
vẫn còn trông coi hiệu giặt là và quán ăn - và cứ thế khắp cả danh sách
người nhập cư, những người chỉ mới đến gần nhau trong thế hệ thứ ba và
sau nữa. Hoàn toàn khác với tầm quan trọng của cá nhân trong lịch sử, và
khác với tính cách độc hữu của cá nhân, vai trò của tính cách xã hội, không
phụ thuộc vào các định chế, đôi khi có thể mang tính quyết định. Vả lại,
như đã vạch ra trong Đám đông cô đơn, tuy có thể dùng nhiều loại tính cách
xã hội khác nhau cho cùng một loại công việc bên trong một xã hội hay
định chế, song chúng tôi tin rằng rốt cuộc sẽ có những hệ lụy từ thực tế là
các kiểu tính cách kém phù hợp sẽ trả giá đắt ở sự lệch lạc, trái ngược với
sự phóng tỏa sinh lực có được nhờ sự tương hợp giữa tính cách và nhiệm
vụ.
Nói vậy không có nghĩa rằng những vị lãnh đạo của các dân tộc “đang
phát triển” là đúng khi tin rằng họ có thể gìn giữ truyền thống văn hóa hay
