vào. Quả thực, thuật ngữ “truyền thống định hướng” có thể gây hiểu lầm
nếu độc giả kết luận rằng sức mạnh truyền thống không có ảnh hưởng gì
đến tính cách nội tại định hướng. Trái lại, anh ta bị các truyền thống trói
buộc rất nhiều: truyền thống hạn chế các mục đích của anh ta và ngăn trở sự
lựa chọn các phương tiện của anh ta. Đúng hơn, mấu chốt là ở chỗ một sự
phân hóa truyền thống đã diễn ra, phần nào liên quan đến quá trình phân
công lao động và sự phân tầng trong xã hội ngày càng tăng. Dù là lựa chọn
truyền thống của cá nhân phần lớn được gia đình định đoạt, như trong đa số
trường hợp, song anh ta không thể không ý thức được sự tồn tại của các
truyền thống đang so kè với nhau - do vậy mà ý thức được sự tồn tại của
truyền thống theo cách hiểu thông thường của từ này. Kết quả là anh ta có
được một mức độ tự do nhiều hơn đôi chút khi thích nghi với những đòi hỏi
luôn thay đổi và đến lượt mình đòi hỏi nhiều hơn ở môi trường của anh ta.
Vì sự kiểm soát của nhóm sơ cấp - nhóm vốn dĩ vừa đưa lớp trẻ vào xã
hội vừa kiểm soát lớp người trưởng thành ở thời trước - đã nới lỏng thành
một cơ cấu tâm lý mới phù hợp với xã hội thông thoáng hơn được “phát
minh” ra: đó là cái mà tôi muốn mô tả tựa như một con quay hồi chuyển
tâm lý.
Công cụ này, một khi đã được cha mẹ và những uy quyền khác
cài cho quay rồi, sẽ giữ cho những người do nội tại định hướng, như chúng
ta sẽ thấy, “đi theo lộ trình đã định” ngay cả khi truyền thống, được tính
cách anh ta đáp lại, không còn ra lệnh cho những chuyển động của anh ta
nữa. Nên cuối cùng người kiểu nội tại định hướng có khả năng duy trì một
sự cân bằng chênh vênh giữa các đòi hỏi đặt ra cho anh ta về mục tiêu trong
đời và những va đập, rung lắc từ môi trường bên ngoài.
Ẩn dụ con quay hồi chuyển này, như bất kỳ ẩn dụ nào khác, không nên
hiểu theo nghĩa đen. Sẽ là sai lầm nếu xem người nội tại định hướng không
có khả năng học hỏi từ kinh nghiệm hay không nhạy cảm trước dư luận
trong các vấn đề tuân thủ bề ngoài. Anh ta có thể đón bắt và sử dụng một số
tín hiệu từ bên ngoài, miễn sao có thể dung hòa chúng với khả năng xoay
trở chật hẹp mà con quay hồi chuyển cho phép anh ta. Hoa tiêu dẫn đường
cho anh ta không hoàn toàn tự động.
