Chức năng bù đắp
Jung đề xuất rằng giấc mơ thực hiện một chức năng bù đắp nhằm làm
cân bằng những thái độ phiến diện của ý thức. Điều này nhất quán với khái
niệm của ông về nội cân bằng tâm thần. Tiếp theo đoạn văn chúng ta đã trích
dẫn trước đây khi Jung khẳng định “lý thuyết về sự bù đắp là một quy luật
căn bản của hành vi tâm thần”, ông viết tiếp: “Quá ít ở phía này dẫn tới quá
nhiều ở phía kia. Tương tự, mối quan hệ giữa ý thức và vô thức cũng có tính
chất bù đắp. Đây là một trong những quy tắc được xác thực rõ nhất trong
diễn giải giấc mơ. Khi chúng ta tiến hành giải thích một giấc mơ, câu hỏi
luôn hữu ích là: Nó bù đắp cho thái độ nào của ý thức?” (Toàn tập XVI,
đoạn 330)
Như vậy, giấc mơ “bổ sung điều gì đó quan trọng vào hiểu biết ý thức
của chúng ta” và “một giấc mơ không làm được điều đó nghĩa là chưa được
diễn giải thích đáng”. Giấc mơ “luôn nhấn mạnh mặt kia nhằm duy trì sự
cân bằng tâm thần” (Toàn tập VII, đoạn 170).
Ở một góc độ nào đó, khái niệm bù đắp của Jung có thể được xem như
mở rộng lý thuyết của Freud về đáp ứng ước muốn, bởi cả hai đều quan
niệm giấc mơ như một phương tiện giúp ý thức tiếp cận được một điều trước
đó không có sẵn và thuộc vô thức. Nhưng trong khi Freud xem mục đích của
giấc mơ là một mục đích đánh lừa nhằm vượt qua sự kiểm duyệt và cho
phép bóng được đi vào ý thức dưới dạng trá hình, Jung lại nghĩ mục đích
của nó là phục vụ sự cá thể hóa bằng cách làm những tiềm năng có giá trị
của vô thức đến được với toàn bộ nhân cách. Ngược với Cách tiếp nhận
nhân quả hoặc giản hóa của Freud, Jung ủng hộ một cách tiếp cận mang tính
xây dựng, hướng đích, nhằm khám phá xem những nội dung của giấc mơ
đang dẫn tới đâu. Theo Jung, ý nghĩa của giấc mơ nằm ở vai trò của nó đối
với sự phát triến nhân cách (và một kết quả trị liệu tích cực) hơn là ở những
nguồn gốc có thể có của nó trong các trải nghiệm cá nhân trước đây. Đưa
một biểu tượng trở lại quá khứ nghĩa là tước đi của người mơ những đóng
