diện có bản chất đối ngược với cổ mẫu người mẹ. Nếu cổ mẫu người mẹ tương ứng với yin hay
yếu tố âm của phương Đông, cổ mẫu người cha sẽ tương ứng với yang, yếu tố dương. Nó quyết
định mối quan hệ của chúng ta với con người, với luật pháp và nhà nước, với lý lẽ, tinh thần và
động lực học của tự nhiên (Toàn tập X, đoạn 65).
Ý thức về giới tính và nhận thức về các đặc điểm của giới tính đối lập
sau khi đã được xác định trong mối quan hệ với cha mẹ sẽ được làm sắc bén
hơn thông qua sự tương tác với nhóm đồng trang lứa, đặc biệt trong vui
chơi. Tất nhiên, những vai trò mà trẻ em nhận lấy trong vui chơi là có liên
quan đến văn hóa, dựa trên sự bắt chước cha mẹ và những người lớn quan
trọng khác trong cộng đồng. Nhưng bằng chứng từ các xã hội khác biệt nhau
đáng kể lại cho thấy những ảnh hưởng văn hóa này xảy ra trên cơ sở một
thiết kế cổ mẫu. Hầu như ở mọi nơi, bé gái dường như đều có khuynh hướng
thích chăm lo và thích gắn bó hơn bé trai ở chỗ chúng dễ tìm kiếm sự gần
gũi với người khác và biểu lộ sự hứng thú với việc đó. Ngược lại, bé trai có
khuynh hướng thích một hình thức hoạt động cơ thể nào đó như chạy, đuổi
nhau, chơi với những đồ chơi lớn có thể vận động được. Chúng cũng hay
om sòm và gây gổ hơn, ít tuân theo sự kiểm soát của người lớn và bạn đồng
trang lứa hơn.
Anima và animus
Trải nghiệm giới tính là sự xác quyết một nguyên lý cổ mẫu phù hợp
với dục tính của một người; tương tự, những mối quan hệ với người khác
giới cũng dựa trên một nền tảng cổ mẫu. Trong tất cả những hệ thống cổ
mẫu cho phép chúng ta thích ứng với các hoàn cảnh đặc trưng của đời sống
con người, cổ mẫu liên quan đến giới tính đối lập là quyết định nhất. Jung
gọi cổ mẫu “giới tính đối lập” này là animus ở người nữ và anima ở người
nam. Chúng là khía cạnh nữ tính ở nam giới và khía cạnh nam tính ở nữ
giới, và có vai trò như một cặp đối lập (syzygy) trong vô thức của cả hai giới,
