khi các nghệ sĩ tìm cách đoạn tuyệt với những mực thước hàn lâm, quy điển
của việc thực hành nghệ thuật. Có nhiều lí do tại sao những tác phẩm do
các nghệ sĩ ngoài phương Tây lại lôi cuốn những họa sĩ và điêu khắc gia
hiện đại. Và thật quan trọng để xác định những xu hướng khác nhau bên
trong chủ nghĩa sơ khai. Đầu tiên có chủ nghĩa lãng mạn của Paul Gauguin,
những hình tượng của ông về cuộc sống trên đảo Tahiti ở Thái Bình Dương
trình ra một thị kiến về xã hội thôn dã thơ mộng phi-công-nghệ. Cũng có
cái có thể gọi là chủ nghĩa sơ khai cảm xúc (emotional primitivism), thí dụ
bởi các nhóm Brücke (Cây cầu) và Blaue Reiter (Kị mã xanh) ở Đức, trong
đó những hình thức trừu tượng được sử dụng để biểu hiện tâm thái. Ngược
lại, chủ nghĩa sơ khai của Picassso và Modigliani rút ra từ những trích dẫn
trực tiếp thuộc nghệ thuật ngoài phương Tây. Trong tác phẩm Les
demoiselles d’Avignon (1907), là tác phẩm thường được xem như sự khởi
đầu của nghệ thuật hiện đại, Picasso vẽ những khuôn mặt của các kĩ nữ như
những tấm mặt nạ châu Phi. Sau chót, có ý niệm về chủ nghĩa sơ khai thuộc
tiềm thức mà chúng ta thấy trong chủ nghĩa siêu thực (Surrealism). Ở đây,
những xung động cơ bản của con người được kết hợp với khái niệm về bản
ngã sơ khai của chúng ta, củng cố chủ điểm về những hàm nghĩa liên đới
mang tính miệt thị của từ ngữ này.
Vậy, chủ nghĩa sơ khai, là một khái niệm then chốt đối với nghệ thuật
của thế kỉ 20 và với tư duy hiện đại hơn là một phong trào hoặc một nhóm
đặc thù của các nghệ sĩ. Nhưng phải chăng chủ nghĩa sơ khai là một thí dụ
nữa về sự chiếm hữu thực dân của phương Tây - hoặc phải chăng đó là
bằng chứng về ảnh hưởng xuyên văn hóa? Thực sự là sự hội ngộ giữa
phương Tây và nghệ thuật sơ khai xảy ra vào lúc cao điểm của chủ nghĩa
thực dân phương Tây. Do hậu quả đó, chúng ta phải nhận thức được rằng
có một số vấn đề về chủng tộc và chính trị được diễn ra, hoặc lộ liễu hoặc
ngấm ngầm, trong những văn bản cả về nghệ thuật và về những con người
sản sinh ra nó. Gần đây, khái niệm về chủ nghĩa sơ khai trong các bộ môn
nghệ thuật đã gây rối cho nhiều sử gia nghệ thuật, họ bắt đầu chất vấn
những đề xuất về hình thức, về nhân loại học, về chính trị, và về lịch sử đã
