(GS 3S7)
Và ông tiếp tục GM với một trong những đoạn kỳ diệu nhất:
Tất cả những thứ vĩ đại đều mang lại sự phá hủy chính chúng thông
qua hành động tự khắc phục: vì vậy quy luật của sự sống sẽ có nó, quy
luật về sự cần thiết phải ‘tự khắc phục’ trong thiên nhiên, sự sống -
người tự làm luật cuối cùng đã nhận được lời kêu gọi: Quy phục luật
lệ mà tự các người đề ra. Bằng cách này, Kitô giáo như một giáo điều
đã bị phá hủy bởi đạo đức của chính nó: cũng bằng cách này, Kitô giáo
như một đạo đức giờ đây cũng phải diệt vong; chúng ta đang đứng
trước ngưỡng cửa của sự kiện này.
(GM III 27)
Và nhận xét cuối cùng của ông trong cuốn sách là về sự sụp đổ của
đạo đức, bị cưỡng đoạt bởi Kitô giáo, như ý chí tìm kiếm chân lý đạt tới tự
ý thức.
Ghi chú: ‘Tất cả những thứ vĩ đại’ và sau đó là một giải thích về sự tự
hủy diệt của Kitô giáo. GM là cuốn sách cân bằng nhất của Nietzsche
không phải vì sự điềm đạm trong văn phong của nó - Nietzsche không còn
quan tâm đến điều ấy nữa - mà bằng cách đẩy những trái ngược lên đến cực
độ và cho chúng tất cả những gì chúng có quyền được hưởng, để ông điều
khiển một cuộc chiến, hay đúng hơn là vài cuộc chiến, mà trong đó ông
thích thú trang bị mạnh mẽ cho cả hai bên và cho chúng tất cả những sự hỗ
trợ mà ông có thể để khiến chúng chiến đấu đến cùng. Điều đó giúp ông
cho phép mình thích thú với những đầu óc không lành mạnh được nghiên
cứu trong những cuốn sách cuối cùng của ông. GM vừa là một hồi tưởng
sáng tạo và vừa là điểm khởi đầu cho giai đoạn tiếp theo, thứ bị đột ngột cắt
đứt.
