đương thời hạnh phúc tạo ra cho chính họ những câu chuyện hư cấu về một
vương quốc của các vị thần thích thú với chính mình - ‘hình thức thỏa mãn
duy nhất của thần luận (theodicy), Nietzsche có nhận xét đáng nhớ (BT 3).
Và ở cấp độ này, công thức diễn đạt đã xảy ra hai lần trong ấn bản đầu tiên,
và nó lặp lại với sự hài lòng trong ‘Cố gắng tự chỉ trích’ (Attempt at a Self-
Criticism’), lại làm việc: ‘Chỉ như một hiện tượng thẩm mỹ, thế giới mới có
thể được biện minh’ (các cách trình bày có khác nhau chút ít). Vì với người
Hy Lạp thời đại Homer, sự tồn tại trong những điều kiện trần trụi nhất của
nó là không thể chịu đựng nổi, nên họ đã thể hiện một bản năng nghệ thuật
anh hùng trong việc biến cuộc sống bị ràng buộc với chiến trận thành một
màn trình diễn. Đó là lý do tại sao họ cần các vị thần; không phải để an ủi
mình với ý nghĩ về một cuộc sống tốt hơn ở kiếp sau, mà là để nêu bật sự
khác nhau giữa cuộc sống mà họ có thể sống và cuộc sống bất tử của các vị
thần, những người chỉ vì bất tử nên có thể liều lĩnh và vô trách nhiệm như
Homer đã trình bày một cách đáng kinh ngạc cho chúng ta thấy. ‘Bất cứ ai
tiếp cận các vị thần Olympus này với một tôn giáo khác trong tim, khi tìm
kiếm những đạo lý cao cả, thậm chí là thần thánh, tâm trí thanh cao, khoan
dung và nhân từ, sẽ nhanh chóng bị buộc phải quay lưng lại với họ trong
chán nản và thất vọng’ (BT 3).
Nếu chúng ta có thể cung cấp một ý nghĩa, nếu còn có, cho khái niệm
anh hùng - một thứ mà về nó Nietzsche đã nghi ngờ suốt đời - thì chắc chắn
là trong việc có được một quyền lực tưởng tượng về một viễn cảnh như
vậy. Đây là nỗ lực đầu tiên của Nietzsche để đem lại sức mạnh cho một
cụm từ mà ông trở nên say mê nó trong các tác phẩm sau này của mình,
‘một chủ nghĩa bi quan về sức mạnh’, ông chưa bao giờ đủ non nớt để là
một người lạc quan, nghĩ rằng cuộc sống rồi sẽ có lúc trở nên tuyệt vời,
theo cách mà một người không phải anh hùng có thể đánh giá cao nó.
Chúng ta, là những người không phải anh hùng, chỉ có thể lo cải thiện ‘chất
lượng cuộc sống’ (người ta mong Nietzsche sẽ cung cấp ở chỗ này chỗ nọ
dù chỉ một nhận xét thỏa đáng về cụm từ đáng sợ ấy). Nếu cảm thấy cuộc
sống không thể được cải thiện, ta sẽ trở nên bi quan, còn những người đa
