danh tiếng, mà hình ảnh của những người này trong mọi trường hợp có xu
hướng trở nên giống như cẩm thạch khi hầu hết được phân loại là ‘kinh
điển’, dưới ánh sáng của một trí tưởng tượng sôi sục cung cấp cái nhìn kỳ
lạ về họ. Nó có thể giải thích tốt hơn bất cứ điều gì khác cho ảnh hưởng lâu
dài của những tác phẩm như BT.
Có lẽ cách tốt nhất để xem xét sự đoạn tuyệt này là ở Wagner.
Nietzsche, lần duy nhất trong đời, đã gặp gỡ một trong những biểu tượng
của mình. Rõ ràng là từ BT trở đi, hầu như tất cả các tên riêng trong tác
phẩm của ông đều không chỉ vào các cá nhân, mà là vào các phong trào,
các xu hướng, các lối sống. Đặc điểm này trong tác phẩm của Nietzsche
thường gây ra những ấn tượng, đôi khi dai dẳng và sai lạc. Sự bối rối trong
trường hợp của Wagner là với Nietzsche, trước hết, Wagner có ý nghĩa là
người mà ông đã có một ‘tình bạn ngôi sao’ (GS), và ông không thể tách
bạch trong các tác phẩm của mình, Wagner là gì từ những thứ mà ông ta đại
diện, do đó mức độ mâu thuẫn vừa yêu vừa ghét mà Nietzsche thể hiện với
ông ta vượt quá kiểu mâu thuẫn yêu ghét với những nhân vật anh hùng - kẻ
ác khác của ông. Nếu chưa bao giờ gặp Wagner thì hầu như chắc chắn
Nietzsche vẫn ấn định cho ông ta một vai trò quan trọng trong tác phẩm của
mình, bởi Wagner cung cấp cho ông, theo một cách thuận tiện nhất, những
nét tiêu biểu trong văn hóa cuối thế kỷ XIX mà ông chống lại hầu hết một
cách cay đắng, mặc dù không chuyên tâm như ông có lẽ đã muốn được thế.
Nhưng việc mất Wagner như một người bạn và người thầy tinh thần, mặc
dù là cần thiết, đã làm Nietzsche phải trả giá nhiều hơn những gì ông có
khả năng chấp nhận.
Nietzsche giải quyết vấn đề của mình theo cách duy nhất mà ông từng
biết: sáng tạo một cách phi thường, viết một cuốn sách mới mà trong hầu
hết mọi khía cạnh đều cho thấy sức mạnh đang tăng nhanh của ông, và theo
một cách thức (mode) mà từ đó trở đi hầu hết những gì ông viết đều theo
cách thức như vậy. Con người, quá đỗi con người (Human, All Too
Human), có phụ đề ‘Một cuốn sách cho tinh thần tự do’, gồm chín tập, với
những tên gọi rất chung chung, và 638 đoạn được đánh số, nhiều đoạn có
